W XIV wieku na Ślęży pojawił się książę Bolko II Świdnicki, który był wnukiem Władysława Łokietka i siostrzeńcem Kazimierza Wielkiego. Za jego panowania na szczycie góry wzniesiono murowaną warownię, będącą częścią systemu obronnego. Choć zamek przetrwał do XV wieku, dziś można podziwiać jedynie jego pozostałości – fragmenty murów oraz fundamenty pierwotnego kościoła, które są widoczne przez przeszkloną posadzkę świątyni.

Po II wojnie światowej kościół stopniowo popadał w ruinę. Dopiero w 1967 roku, dzięki staraniom biskupa Pawła Latuska oraz kleryków wrocławskiego seminarium, przeprowadzono remont i wznowiono odprawianie nabożeństw. W 2000 roku, z inicjatywy ówczesnego metropolity wrocławskiego, ponownie podjęto prace remontowe, a w latach 2004–2006 archeolodzy z Uniwersytetu Wrocławskiego prowadzili pod świątynią badania, poszukując śladów dawnych cywilizacji słowiańskich.

Po zakończeniu badań kościół przez kilka lat pozostawał zamknięty i niszczał. Przełom nastąpił w 2012 roku, gdy obiekt przekazano pod opiekę duszpasterską księdzu dr. prał. Ryszardowi Staszakowi, proboszczowi parafii w Sulistrowicach. Dzięki jego zaangażowaniu, wsparciu arcybiskupa Józefa Kupnego, władz samorządowych Sobótki oraz licznych darczyńców rozpoczęto gruntowną renowację świątyni. Do dziś trwają prace mające na celu przywrócenie temu miejscu jego historycznego i duchowego znaczenia.

W kościele na szczycie Ślęży umieszczono rzeźbę przedstawiającą Piotra Włostowica – wybitną postać historyczną związaną z tą górą. Żyjący na przełomie XI i XII wieku możnowładca odznaczał się patriotyzmem, odwagą i głęboką pobożnością. Przypisuje mu się znaczący wkład w początki ewangelizacji Śląska. Był również fundatorem zakonu augustianów, którego siedziba znajdowała się w miejscu dzisiejszego kościoła na Ślęży.  

Piotr Włostowic, zwany także „Włastem” lub „Duninem”, pochodził z rodu Łabędziów. Urodzony około 1080 roku, zmarł w 1153. Jako śląski możnowładca i palatyn Bolesława Krzywoustego od 1117 roku, posiadał rozległe włości, w tym tereny wokół Ślęży oraz wyspę Piasek we Wrocławiu. Źródła historyczne opisują go jako człowieka głęboko oddanego wierze i Kościołowi. Według tradycji wspólnie z małżonką ufundował aż 77 kościołów i innych obiektów sakralnych, a jego rodzina była właścicielem Ślęży i okolicznych wiosek.  

Historia kościoła na Ślęży sięga początków XII wieku, za panowania Bolesława III Krzywoustego. To właśnie Piotr Włostowic sprowadził tam augustianów z Flandrii (dzisiejsza Francja), przekazując im Górę Ślężę oraz fundując świątynię i klasztor. W późniejszym czasie zakon przeniósł swoją siedzibę do Wrocławia, gdzie Włostowic ofiarował im wyspę Piasek, umożliwiając budowę kolejnego kościoła i klasztoru. Dokumenty sugerują, że fundacja na Ślęży mogła powstać około 1138 roku, a świątynię poświęcono między 1143 a 1147 rokiem. Kościół ten został wymieniony w bullach papieskich Eugeniusza III (1148) oraz Innocentego IV (1250), co potwierdza jego znaczenie. Przypuszcza się, że poniżej szczytu funkcjonowała osada wspierająca działalność klasztoru i kościoła.  

Msze św. w kościele na Ślęży odbywają się w niedziele i święta o godz. 14:00

Ślęża to góra pełna tajemnic i niezwykłej historii, będąca jednym z najbardziej intrygujących miejsc na Dolnym Śląsku. Wyrastająca samotnie na horyzoncie, z majestatycznym masywem i stromymi zboczami, od wieków przyciąga ludzi swoją niezwykłą aurą. Mimo że jej wysokość – 718 m n.p.m. – nie jest imponująca w porównaniu do wyższych szczytów Sudetów, to jednak jej dominująca pozycja nad okolicą sprawia, że wydaje się znacznie wyższa. Ze szczytu rozciąga się zapierający dech w piersiach widok na Wrocław, Góry Sowie, a nawet Karkonosze.

Ślęża od wieków była miejscem kultu religijnego, a jej korzenie sięgają epoki brązu i żelaza, kiedy to zamieszkujące te tereny plemiona stworzyły na jej szczycie tajemnicze kamienne kręgi oraz rzeźby. Monumentalne posągi, takie jak „Niedźwiedź”, „Mnich” czy „Panna z rybą”, do dziś intrygują badaczy i turystów, stanowiąc ślady dawnych cywilizacji.  Odkryte kamienne wały otaczające szczyt świadczą o istnieniu potężnej osady. 

Położenie Ślęży na przecięciu dawnych szlaków handlowych sprawiło, że od zawsze była miejscem szczególnym. Ślęża pozostaje miejscem, gdzie historia przeplata się z naturą, a potężne, porośnięte lasem zbocza skrywają niezliczone tajemnice dawnych cywilizacji.

Szczyt należy do wielu prestiżowych zestawień górskich w Polsce, takich jak:

• Korona Masywu Ślęży,
• Korona Sudetów Polskich,
• Korona Gór Dolnego Śląska,
• Korona Gór Polski.

Najwyższy punkt góry znajduje się w pobliżu wieży widokowej, a turystyczną pieczątkę można znaleźć przy wejściu do Domu Turysty PTTK.

wAkcji24.pl | Podróże|Maria Nicińska, źródło: sleza.info | zdjęcia: wnętrze kościoła sleza.info, kościół na Ślęży Jar.ciurus, Ślęża Adam Dziura Wikipedia |  29.03.2025