Polska znalazła się w obliczu głębokiego kryzysu demograficznego, którego skutki mogą być odczuwalne przez kolejne pokolenia. W 2023 roku wskaźnik dzietności wyniósł zaledwie 1,16 dziecka na kobietę, co jest jednym z najniższych wyników w Europie. Niestety, prognozy na 2024 rok wskazują na dalszy spadek do poziomu 1,10-1,12.

Te liczby plasują Polskę na niechlubnym podium krajów z najniższą dzietnością w całej Unii Europejskiej, wyprzedzając jedynie Maltę. Na skalę globalną sytuacja w Polsce przypomina kryzys demograficzny w krajach takich jak Korea Południowa, Hongkong czy Tajwan, gdzie współczynniki dzietności już spadły poniżej 1.

Spadek dzietności to problem o charakterze globalnym, ale w Polsce można wskazać kilka specyficznych czynników:

1. Kultura i wartości społeczne:
   Współczesne trendy kulturowe, promujące indywidualizm, rezygnację z rodzicielstwa oraz późniejsze decyzje o zakładaniu rodziny, znacząco wpływają na liczbę urodzeń. Młodzi Polacy coraz częściej wybierają życie bezdzietne, skupiając się na rozwoju zawodowym i osobistym. 

2. Ekonomiczne koszty wychowania dzieci:
   Choć programy socjalne, takie jak 500+ czy wprowadzone od 2024 roku 800+, odciążają budżety rodzin, nie stanowią wystarczającej zachęty do posiadania większej liczby dzieci. Utrzymanie rodziny jest kosztowne, zwłaszcza w czasach inflacji i rosnących cen mieszkań.

3. Problemy strukturalne:
   W Polsce nadal brakuje wystarczającej liczby żłobków i przedszkoli, co dla wielu młodych rodziców stanowi barierę w łączeniu życia zawodowego z rodzinnym.

4. Migracje:
   Dane demograficzne w krajach zachodniej Europy są sztucznie podbijane przez napływ migrantów, co w Polsce, kraju o relatywnie małej liczbie imigrantów, nie ma miejsca.

Problem niskiej dzietności dotyczy nie tylko Polski, ale również większości krajów świata. Według ONZ, w 2015 roku globalny wskaźnik dzietności wynosił zaledwie połowę tego, co w 1965 roku. Obecnie dwie trzecie populacji świata żyje w krajach, gdzie dzietność spadła poniżej poziomu zastępowalności pokoleń (2,1 dziecka na kobietę).

W krajach azjatyckich, takich jak Japonia, Chiny czy Korea Południowa, sytuacja demograficzna osiągnęła stan krytyczny. Przykładowo:

• Dzietność w Korei Południowej spadła o 65% poniżej poziomu zastępowalności pokoleń.
• W Chinach wskaźnik dzietności jest 50% poniżej poziomu zapewniającego stabilność populacji.

W Europie sytuacja wygląda równie niepokojąco. Kraje takie jak Włochy, Hiszpania czy Niemcy również zmagają się z problemem starzejącego się społeczeństwa i spadającej liczby urodzeń. Przy czym problem ten jest maskowany poprzez napływ migrantów. Liczba mieszkańców Niemiec jest najwyższa od lat i przekracza 82 miliony – jednak aż co czwarty mieszkaniec tego kraju nie urodził się w Niemczech!

 Spadek dzietności niesie za sobą szereg negatywnych konsekwencji, które dotykają gospodarki, systemy emerytalne i struktury społeczne:

1. Starzenie się społeczeństwa:
   Mniejsza liczba dzieci oznacza, że coraz więcej osób w społeczeństwie będzie w wieku poprodukcyjnym. Już teraz wskaźnik obciążenia demograficznego w Polsce rośnie, co stanowi ogromne wyzwanie dla systemu emerytalnego.

2. Problemy gospodarcze:
   Spadająca liczba młodych ludzi prowadzi do zmniejszenia liczby osób aktywnych zawodowo, co w dłuższej perspektywie wpływa na spowolnienie wzrostu gospodarczego.

3. Wyludnianie się regionów:
   W Polsce szczególnie dotknięte problemem są tereny wiejskie i mniejsze miasta, które zmagają się z masowym odpływem ludności do większych aglomeracji lub za granicę.

4. Potencjalne zastępstwo – wynarodowienie państw: Miejsce rdzennej ludności polskiej zajmą migranci z Bliskiego Wschodu i Afryki, jeśli polskie władze pójdą drogą Europy Zachodniej. Już dzisiaj planuje się w Polsce przygotowanie ośrodków wsparcia dla migrantów, które mogą obsługiwać kilkadziesiąt tysięcy osób rocznie. Komisja Europejska szacuje „potrzeby” demograficzne Unii Europejskiej na 4,5 miliona migrantów rocznie. Jaka liczba z nich przyjedzie na stałe do Polski?

1. Zmiana polityki prorodzinnej:
   Programy takie jak 500+ są pomocne, ale potrzebne są bardziej kompleksowe rozwiązania, które obejmują rozwój infrastruktury dla rodzin, takie jak dostępne żłobki, przedszkola oraz elastyczne godziny pracy.

2. Promocja wartości rodzinnych:
   Media, szkoły i Kościół powinny odegrać kluczową rolę w promowaniu wartości rodzinnych i ukazywaniu rodzicielstwa jako źródła spełnienia życiowego.

3. Ulgi podatkowe i wsparcie finansowe:
   Wprowadzenie większych ulg podatkowych dla rodzin wielodzietnych oraz programów wspierających młodych rodziców może stanowić istotny bodziec do decyzji o powiększaniu rodziny.

4. Odbudowa tradycyjnych wartości:
   Powrót do konserwatywnych wzorców rodziny, które stawiają na pierwszym miejscu życie wspólnotowe i odpowiedzialność za przyszłe pokolenia, może przyczynić się do odwrócenia negatywnych trendów.

wAkcji24.pl | Ekonomia | AWN, komentarz Judyta Światłowska | Ilustracja: Ideogram | 16.12.2024