Srebrna Góra to urokliwa wieś w Diecezji Świdnickiej (województwo dolnośląskie), malowniczo położona na przełęczy oddzielającej tajemnicze Góry Sowie od Gór Bardzkich. Otoczona gęstymi lasami i bujną zielenią, zachwyca pięknem natury i niepowtarzalnym krajobrazem. Dzięki strategicznemu położeniu powstała tu największa górska twierdza w Europie – Twierdza Srebrna Góra, która dziś jest jedną z najważniejszych atrakcji Dolnego Śląska.  

Nazwa wsi pochodzi od odkrytych w tym rejonie złóż srebra. Srebrna Góra uzyskała prawa miejskie w 1536 roku, jednak po II wojnie światowej, w 1945 roku, utraciła je. Ze względu na swoje wyjątkowe położenie i walory turystyczne bywa nazywana Perłą Gór Sowich, przyciągając miłośników historii oraz natury.

Budowa obiektu przypada na lata 1765-1777, w owym czasie należał do najnowocześniejszych tego typu fortyfikacji w Europie. Tworzy go cały zespół wznoszących się nad miasteczkiem fortów. Głównym trzonem twierdzy jest zespół bastionów z Donjonem w  środku. Obiekt ten posiadał 151 kazamat rozmieszczonych na trzech kondygnacjach. Fort był całkowicie samowystarczalny. Posiadał on ogromne magazyny, studnie, zbrojownie, kaplicę, więzienie, szpital, piekarnię, browar, warsztaty rzemieślnicze i prochownię. Mieścił on 3756 żołnierzy, olbrzymie zapasy amunicji, opału i żywności. W obrębie twierdzy wydrążono w skale 9 studni o łącznej głębokości 478,5 m na terenie fortu Ostróg. Po zakończeniu budowy twierdza była dobrze przygotowana do działań bojowych.

1807 roku nadciągnęła armia francuska dowodzona przez Hieronima Bonaparte młodszego brata Napoleona. Ciężkie walki zostały przerwane zawieszeniem broni i pokojem w Tylży. Zniszczenia dokonane przez działania wojenne odbudowano, w roku 1850 twierdza była postawiona w stan gotowości bojowej, kiedy Prusy zostały zmuszone do uznania zwierzchnictwa Austrii. Zamknięcie działań wojennych nastąpiło w 1867 roku. Od tego czasu Twierdza Srebrna Góra pełniła rolę poligonu saperskiego.  Po rozwiązaniu srebrnogórskiego garnizonu nastąpiła zmiana formy zarobkowania ludności Srebrnej Góry, której dotychczas źródłem utrzymania było wojsko. Zaczął rozwijać się przemysł. W 1866 r. otwarto przędzalnie, w 1869 garbarnię, wytwórnię wyrobów metalowych i mechaniki precyzyjnej. Powstała fabryka zegarków kieszonkowych, fortyfikacje służyły jako poligon doświadczalny dla prób artylerii i materiałów wybuchowych. 

Pod koniec XIX wieku Twierdza Srebrnogórska stała się atrakcją turystyczną. Wiązało się to między innymi z rozwojem połączeń kolejowych i otwarciem w 1900 roku Kolei Sowiogórskiej z odcinkiem kolejki zębatej (tzw. „srebrnogórskiej zębatki”) łączącej Srebrną Górę z Nową Wsią Kłodzką. Trasa prowadziła przez Przełęcz Srebrną, gdzie znajdowała się stacja Twierdza Srebrna Góra.

W XX wieku Twierdza Srebrna Góra zyskała na popularności wśród turystów. Już w latach 30. odwiedzało ją około 50 tysięcy osób rocznie. Po I wojnie światowej odnowiono Donjon, gdzie urządzono restaurację mogącą pomieścić nawet 300 gości. W budynku znajdowało się także muzeum broni, izba pamięci Fritza Reutera oraz platforma widokowa.  W 1913 roku na Forcie Ostróg powstało schronisko młodzieżowe, a pod koniec lat 30. przekształcono je w ośrodek szkoleniowy.  Rozwój turystyki został przerwany przez II wojnę światową. W latach 1939-1941 w twierdzy funkcjonował obóz jeniecki Oflag VIII B, gdzie przetrzymywano polskich oficerów, w tym generała dywizji Tadeusza Piskora, kontradmirała Józefa Unruga i komandora Stefana Frankowskiego.  

Po wojnie twierdza uległa dewastacji, a władze nie wykazywały zainteresowania jej ochroną. Dopiero w 1966 roku harcerze z Hufca Dolnośląskiego rozpoczęli akcję „Akcja Srebrna Góra”, zajmując się fragmentem twierdzy i prowadząc prace porządkowe oraz konserwacyjne.

Obecnie Twierdza Srebrna Góra jest unikatowym obiektem w skali dziedzictwa kulturowego Europy i jedną z najważniejszych atrakcji Dolnego Śląska. Rozległość całego zespołu wynosi 106 ha, wznosi się na szczytach, co pozwala zaliczyć srebrnogórską warownię do największych górskich założeń obronnych naszego kontynentu. Twierdza Srebrna Góra została uznana za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 roku.

Historia Twierdzy Srebrna Góra przyciąga nie tylko pasjonatów obiektów militarnych, ale także turystów zainteresowanych zwiedzeniem, ponieważ jest to wyjątkowe miejsce sprzyjające miłośnikom historii, przyrody, turystyki, sportu. W 2007 roku powołano srebrnogórską grupę rekonstrukcyjną – Infanterie – Regiment von Alvensleben (nr 33), która odwołuje się swoimi strojami do garnizonu, który stacjonował na twierdzy w okresie wojny francusko-pruskiej. Od tego czasu turystów odwiedzających twierdzę oprowadzają przewodnicy – żołnierze.

wAkcji24.pl | Podróże|Maria Nicińska, źródło: forty.pl /zdjęcia: Jendrusk, Jacek Halicki, Magdalena Kasjaniuk Wikipedia|  21.03.2025