Stanisław urodził się w Szczepanowie prawdopodobnie w 1030 r. Podaje się, że pochodził on z rodu Turzynów, a wioska Szczepanów miała być własnością jego rodziny. Święcenia kapłańskie otrzymał ok. 1060 roku. Biskup krakowski (Lambert Suła) mianował go kanonikiem katedry. Stanisław założył Rocznik Krakowski, czyli rodzaj kroniki katedralnej, w które spisywał najważniejsze wydarzenia z diecezji.

Po śmierci Lamberta został wybrany na jego następcę, co zatwierdził ówczesny papież Aleksander II. Święty dał się poznać jako człowiek gorliwy i bezkompromisowy. Jedną z jego największych zasług było to, że dzięki poparciu króla Bolesława Śmiałego, udało mu się wyjednać u papieża wskrzeszenie metropolii gnieźnieńskiej, dzięki czemu ustały pretensje metropolii magdeburskiej do zwierzchnictwa nad diecezjami polskimi. Papież Grzegorz VII przysłał swoich legatów, którzy orzekli prawomocność wskrzeszenia metropolii gnieźnieńskiej (25 kwietnia 1075 r. ).

Stanisław miał zatarg z królem Bolesławem Śmiałym. Morderstwo św. Stanisława opisuje Gall Anonim:

Król, który nie chciał się nawrócić

Według bł. Wincentego Kadłubka król szerzył w kraju rozbój i wiarołomstwo żon co skutkowało rozbiciem małżeństw. Mimo próśb rycerzy nie chciał on wracać ze swojej wyprawy, oni potajemnie zaczęli go opuszczać. Wtedy król zaczął się na nich okrutnie mścić. Stanisław jako jedyny (według Kadłubka) miał odwagę upomnieć króla, ale ten nic sobie z tego nie robił, to poskutkowało rzuceniem przez biskupa klątwy na króla, który w jej skutek został wyłączony ze społeczności Kościoła i zwolnił poddanych z posłuszeństwa.

Zbrodnia króla Bolesława

11 kwietnia 1079 roku król  Bolesław udał się na Skałkę i w czasie Mszy Świętej zarąbał biskupa uderzeniem w głowę, a następnie ówczesnym zwyczajem niszczenia ciała skazańca kazał poćwiartować świętego. Duchowni pochowali Stanisława w kościele św. Michała na Skałce. Czaszka świętego posiada wszystkie zęby, co świadczy o tym, że zginął on, będąc w pełni sił. Analizy podają, że mógł mieć około 40 lat. Na czaszce widoczne są ślady 7 uderzeń ostrego żelaza, największe cięcie ma 6 mm głębokości i 45 mm długości- został uderzony w tył głowy. To potwierdza rodzaj śmierci, jaki podają kroniki.

Biskup Stanisław – męczennik

Cały naród stanął przeciwko królowi na wieść o tak okrutnym mordzie na biskupie w czasie sprawowania Najświętszej Ofiary. Bolesław Śmiały został opuszczony przez wszystkich, więc musiał udać się na banicję. Starał się jeszcze szukać poparcia na Węgrzech u św. Wojciecha, ale ten mu odmówił. Podaje się, że król spędził swoje ostatnie lata w klasztorze benedyktyńskim na ciężkiej pokucie. W 1088 r. przeniesiono relikwie św. Stanisława do katedry krakowskiej.  Starania o kanonizację Stanisława rozpoczął papież Grzegorz VII.

Niestety Polska została podzielona na dzielnice, co poskutkowało wydłużeniem się tego procesu. Biskup krakowski, Iwo Odrowąż, zlecił spisanie żywota Stanisława (1229 r.)- tego żądał Rzym. Za czasów  kolejnego biskupa Pandoty, zaprowadzono księgę cudów, gdzie w 1250 r. papież Innocenty IV wyznaczył do tego specjalną komisję. Dokonano rewizji, dołączono świadków cudów dokonanych za przyczyną Stanisława. Niestety stanowczy opór stawił ówczesny kardynał Rinaldo Conti (późniejszy papież Aleksander IV). Opór udało się przełamać i 8 września 1253 r. w kościele św. Franciszka z Asyżu papież Innocenty IV dokonał kanonizacji. Rok później odbyła się uroczystość podniesienia relikwii Stanisława i ogłoszenie w Polsce jego kanonizacji. Odbyło się to 8 maja 1254 r. i stąd właśnie liturgiczne wspomnienie świętego przypadające na ten dzień.

Święty Stanisław Patron Polski i Diecezji Świdnickiej

Św. Stanisław, obok Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski i św. Wojciecha, jest głównym patronem Polski.  Jan Paweł II nazwał go patronem chrześcijańskiego ładu moralnego. W ciągu wieków wielokrotnie przywoływano legendę o zrośnięciu się ociętych członków ciała Stanisława, dzięki temu kształtowała się myśl o zjednoczeniu Polski. Tak jak jego ciało połączyło się w całość, tak święty zjednoczy dzielnicowe Królestwo Polskie.  

Relikwie św. Stanisława spoczywają w katedrze na Wawelu. W ikonografii chrześcijańskiej jest on przedstawiany  w stroju pontyfikalnym z pastorałem. Jego atrybuty to miecz i palma męczeńska. Bywa ukazywany z orłem – godłem Polski.

wAkcji24.pl Wiara /Maria Nicińska/ 6.05.2024