Dzień Wszystkich Świętych obchodzony jest w Kościele katolickim od IX wieku. W 837 roku papież Grzegorz IV ustanowił datę tego święta na 1 listopada. Jest to dzień, w którym Kościół wspomina wszystkich świętych – zarówno tych oficjalnie kanonizowanych, jak i tych wiernych zmarłych, którzy swoim życiem zasłużyli na miano świętych, choć ich imiona nie pojawiają się w księgach Kościoła. Kościół katolicki postrzega ich jako orędowników u Boga oraz przykłady godne naśladowania. W wyjątkowych momentach życia Kościoła wzywa się ich wstawiennictwa, śpiewając Litanię do Wszystkich Świętych – jedną z najstarszych modlitw Kościoła.

1 listopada ludzie odwiedzają cmentarze, gdzie zapalają znicze i modlą się za dusze zmarłych bliskich i przyjaciół. Za czasów PRL dzień ten był wolny od pracy, jednak starano się nadać mu świecki charakter, określając go mianem „Święta Zmarłych” lub „Dnia Wszystkich Zmarłych”.

Uroczystość Wszystkich Świętych wywodzi się głównie z tradycji oddawania czci męczennikom, którzy oddali życie dla Chrystusa. Zwyczaj odwiedzania grobów i zapalania świec praktykowany jest w wielu kulturach i przekazywany z pokolenia na pokolenie. Chrześcijanie przyjęli ten zwyczaj, nadając mu wymiar religijny.

Jeszcze na początku XX wieku w Polsce szczególną rolę w Dniu Wszystkich Świętych odgrywali żebracy, zwani „proszalnymi dziadami”, którzy gromadzili się przy kościołach i na cmentarzach. Gospodynie wypiekały specjalne chlebki, zwane powałkami lub heretyczkami, które rozdawano żebrakom, prosząc ich o modlitwę za dusze zmarłych. Wierzono, że osoby te utrzymują kontakt ze światem duchów i mogą wstawiać się za zmarłymi. W niektórych regionach obdarowywano żebraków również kaszą, mięsem lub serem. Zwyczaj nakazywał, by wypiekać tyle chlebków, ilu było zmarłych w rodzinie. Tego dnia nie wolno było rozpalać ognia, gdyż piec uważano za miejsce duchów przodków, a rozpalenie ognia mogło grozić pożarem.

Wieczorem 1 listopada rodziny zbierały się na wspólne modlitwy za zmarłych. Na stole, przykrytym białym obrusem, pozostawiano chlebki dla dusz przodków. Zwyczaj „karmienia zmarłych” ma korzenie przedchrześcijańskie – dawniej na grobach stawiano chleb, miód i kaszę, urządzano również ceremonie dziadów, aby pomóc duszom odnaleźć drogę do spokoju.

Symbolicznym elementem tego dnia było również palenie ognisk na rozstajach dróg, aby oświetlić drogę duszom zmarłych i pozwolić im się ogrzać. Z czasem ognie przeniesiono na groby, gdzie obecnie płoną znicze i świeczki – symbole pamięci o zmarłych. 

W Polsce dzień Wszystkich Świętych jest czasem spotkań na cmentarzach, gdzie wierni odwiedzają groby swoich bliskich. Tradycją stało się zapalanie zniczy oraz przynoszenie kwiatów, które symbolizują pamięć i szacunek wobec tych, którzy odeszli. Na wielu cmentarzach w całej Polsce, od dużych miast po najmniejsze miejscowości, rozpalają się tego dnia tysiące świateł, tworząc niepowtarzalny obraz – widok przypominający o wspólnocie z tymi, którzy żyli przed nami i pozostawili ślad w naszej historii oraz rodzinnych sercach.

Wierni uczestniczą również we Mszy Świętej, a także składają tzw. wypominki – kartki z imionami zmarłych, za których Kościół modli się w specjalnych intencjach. W polskiej tradycji jest to też czas rodzinnych spotkań i modlitw w domach, gdzie wspominamy przodków, których pamięć wciąż jest żywa.

Święto Wszystkich Świętych, obchodzone 1 listopada, różni się od Dnia Zadusznego, który przypada na 2 listopada. Podczas gdy 1 listopada wspominamy wszystkich świętych, którzy już osiągnęli niebo, to dzień później modlimy się za tych, którzy przebywają w czyśćcu, przygotowując się na spotkanie z Bogiem.

Wszystkich Świętych przypomina nam, że każdy wierzący, bez względu na swoją rolę życiową – czy jest to życie rodzinne, kapłaństwo czy życie zakonne – jest wezwany do świętości. To powołanie do świętości przekracza nasze siły i wymaga Bożej pomocy, którą jest łaska. Teologia uczy, że dzięki ofierze Jezusa Chrystusa każdemu człowiekowi została dana szansa na zbawienie. Ostatecznie jednak to od nas zależy, czy przyjmiemy ten dar.

Oba dni – Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny – podkreślają, że Kościół jest jedną wielką wspólnotą obejmującą świętych w niebie, dusze w czyśćcu oraz nas, żyjących na ziemi. Między tymi trzema „stanami” Kościoła istnieje nieustanna więź, wyrażana w modlitwach, pamięci i darach duchowych. To symbolizuje wzajemne wsparcie i współdzielenie dobra, które teologowie nazywają „świętych obcowaniem”.

Uroczystość Wszystkich Świętych przypomina nam o uniwersalnym powołaniu do świętości. Święci są postrzegani jako wzory do naśladowania oraz orędownicy u Boga, którzy swoim życiem przypominają o możliwości zbliżenia się do świętości bez względu na stan życia, rolę społeczną czy narodowość. Święto to jest więc wyjątkowym momentem dla wiernych, by dążyć do osobistego wzrostu duchowego oraz zrozumieć, że pełnia człowieczeństwa osiągana jest przy wsparciu Bożej łaski. Wszystkich Świętych uczy nas również, że życie pełne dobra i miłości jest drogą, którą każdy z nas może podążać, by odnaleźć własne powołanie.