Koalicja podkreśla, że gotówka to nie tylko środek płatniczy, ale również symbol wolności, bezpieczeństwa i niezależności, którego warto bronić. Gotówka, jak zauważają autorzy Manifestu, gwarantuje prywatność i anonimowość transakcji, co chroni przed inwigilacją ze strony instytucji finansowych, korporacji i służb państwowych.

Dzięki niej Polacy mogą dokonywać płatności bez obawy, że ich dane trafią w niepowołane ręce. Jest ona również narzędziem walki z wykluczeniem społecznym, zapewniając dostęp do systemu płatniczego osobom starszym, technologicznie wykluczonym lub tym, którzy z różnych przyczyn nie korzystają z płatności bezgotówkowych. Gotówka pozwala również na lepszą kontrolę wydatków i ogranicza impulsywne zakupy, co jest szczególnie ważne w czasach nadmiernego konsumpcjonizmu.

Manifest podkreśla, że gotówka odgrywa kluczową rolę w polskiej gospodarce, wspierając takie sektory jak handel, produkcja pieniędzy czy logistyka gotówkowa, co przekłada się na utrzymanie miejsc pracy. Szczególne znaczenie miała w momentach kryzysowych, takich jak pandemia COVID-19 czy wojna na Ukrainie, gdy Polacy masowo wypłacali pieniądze z bankomatów, co pokazało, jak ważna jest możliwość korzystania z fizycznego pieniądza w obliczu niepewności.

Koalicja dla Gotówki wzywa decydentów do wprowadzenia działań mających na celu zagwarantowanie obywatelom swobodnego dostępu do gotówki. W swoim manifeście apeluje między innymi o kontrolę urzędów publicznych pod kątem obowiązku przyjmowania gotówki, większą przejrzystość w kwestii kosztów transakcji bezgotówkowych, zapewnienie dostępności monet i banknotów o niskich nominałach oraz uproszczenie zasad płatności gotówkowych, takich jak możliwość zaokrąglania rachunków. Ważnym postulatem jest także zwiększenie nakładów na kampanie informacyjno-edukacyjne, które podniosą świadomość społeczną na temat korzyści wynikających z obrotu gotówkowego.

Koalicja zachęca do współpracy zarówno obywateli, jak i przedstawicieli mediów, organizacji społecznych, przedsiębiorców oraz ruchów obywatelskich. Obrona gotówki jest dla niej zadaniem ponad podziałami politycznymi, mającym na celu ochronę wolności i bezpieczeństwa Polek i Polaków. Dołączenie do inicjatywy i podpisanie petycji to krok w stronę zachowania naszej niezależności finansowej i prawa do wyboru. Gotówka to nie przeszłość, ale ważny element naszej codzienności, którego nie można pozwolić odebrać.

Ochrona gotówki, o której mowa w manifeście Koalicji dla Gotówki, niesie ze sobą ważne przesłanie, które można odczytać również w świetle katolickiej nauki społecznej. Gotówka to nie tylko kwestia techniczna czy ekonomiczna, ale także moralna i społeczna, ponieważ dotyka takich fundamentalnych wartości, jak wolność, godność człowieka, solidarność i odpowiedzialność za najsłabszych w społeczeństwie.

Kościół katolicki wielokrotnie podkreślał, że gospodarka powinna służyć człowiekowi, a nie odwrotnie. W Kompendium Nauki Społecznej Kościoła czytamy, że wolność ekonomiczna jest podstawowym elementem ludzkiej wolności. W tym kontekście gotówka jawi się jako jedno z narzędzi, które zapewnia tę wolność, pozwalając ludziom zachować kontrolę nad swoimi środkami finansowymi i unikać nadmiernej zależności od systemów cyfrowych, które mogą być podatne na awarie lub wykorzystywane do inwigilacji.

Anonimowość i prywatność w transakcjach gotówkowych chronią człowieka przed nadużyciami ze strony instytucji finansowych, korporacji czy nawet państwa. W erze cyfrowej, gdy informacje o naszych zakupach czy preferencjach finansowych mogą być gromadzone i analizowane bez naszej zgody, gotówka staje się ostatnią linią obrony prywatności i wolności. Kościół naucza, że technologia musi być zawsze podporządkowana dobru człowieka i respektować jego niezbywalne prawa (por. Centesimus Annus, 36).

Gotówka odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu inkluzji społecznej, co jest szczególnie istotne w kontekście nauczania Kościoła o preferencyjnej opcji na rzecz ubogich. Wspieranie najsłabszych i wykluczonych jest jednym z podstawowych obowiązków społecznych chrześcijan. Cyfryzacja płatności, choć może być wygodna dla wielu, nie uwzględnia osób starszych, ubogich czy technologicznie wykluczonych, którzy z różnych powodów nie mają dostępu do kont bankowych czy smartfonów.

Kościół przypomina, że nie można budować społeczeństwa, które wyklucza tych, którzy nie są w stanie nadążyć za rozwojem technologicznym. Gotówka jest narzędziem, które daje możliwość uczestniczenia w życiu gospodarczym każdemu człowiekowi, niezależnie od jego sytuacji materialnej czy technologicznej.

Z perspektywy katolickiej nauki społecznej, gospodarka powinna dążyć do równowagi między innowacją a ochroną podstawowych praw człowieka. W encyklice „Caritas in Veritate” papież Benedykt XVI pisał, że rozwój technologiczny musi być ukierunkowany na dobro wspólne i nie może być celem samym w sobie. To samo dotyczy cyfryzacji płatności – nie powinna ona eliminować gotówki, lecz raczej funkcjonować jako jej uzupełnienie.

Podjęcie działań w obronie gotówki nie jest wyłącznie kwestią techniczną, lecz także moralną. W świecie, w którym rośnie kontrola nad jednostką i gdzie wolność osobista bywa ograniczana pod pretekstem wygody czy postępu, ochrona gotówki staje się symbolem troski o niezależność i godność człowieka. Jak przypominał św. Jan Paweł II w encyklice „Laborem exercens”, człowiek zawsze musi być celem, a nie środkiem w procesach ekonomicznych.

Kiedy płacisz gotówką, twoje zakupy nie są śledzone przez banki, korporacje czy państwo. Cyfrowe transakcje to wręcz zaproszenie do permanentnej inwigilacji. Jak to kiedyś powiedział Thomas Sowell: „Rząd to instytucja, która ma monopol na siłę, a monopol na informacje tylko tę siłę zwiększa.” Bez gotówki ryzykujemy, że państwo lub korporacje dostaną do ręki potężne narzędzie kontroli.

To, co dziś wydaje się walką o zachowanie gotówki, jutro może okazać się walką o samą wolność. Big Tech i rządy na całym świecie coraz bardziej naciskają na wyeliminowanie gotówki w imię „wygody” czy „bezpieczeństwa”. Ale czy naprawdę chodzi o wygodę, czy raczej o kontrolę?

Jak powiedział Jordan Peterson: „Zawsze zadawaj sobie pytanie: kto na tym zyska?” Elita finansowa – banki i korporacje technologiczne – ma ogromne interesy w tym, byśmy porzucili gotówkę na rzecz cyfrowych systemów, gdzie każda transakcja jest monitorowana, a my stajemy się zależni od ich infrastruktury.

Koalicja dla Gotówki – Manifest (cały tekst)

Gotówka daje Polkom i Polakom wolność wyboru, jest dobrem wspólnym i zapewnia bezpieczeństwo. W sposób szczególny mogliśmy tego doświadczyć w czasie kryzysu związanego z koronawirusem oraz podczas wybuchu wojny na Ukrainie. Wydarzeniom tym towarzyszył gwałtowny wzrost wypłat gotówki z bankomatów, najwyższy w Europie, wyższy nawet niż na Ukrainie.

Obywatele obserwują z niepokojem malejącą liczbę bankomatów i placówek bankowych, które zapewniają obsługę gotówkową. Banki likwidują bankomaty, co skutkuje powstawaniem „pustyń bankomatowych”. Dodatkowo mamy do czynienia z procederem systematycznego obniżania limitów wypłat gotówkowych z bankomatów.

Koalicja dla Gotówki jest nieformalną siecią organizacji, których celem jest obrona gotówki jako podstawowego środka płatniczego w obrocie gospodarczym.

Dlaczego bronimy gotówki?

1.Gotówka daje nam anonimowość i ochronę prywatności. Dane o naszych wyborach konsumenckich nie trafiają do rządu, korporacji, służb i banków, dzięki czemu unikamy inwigilacji i kontroli.

2. Gotówka chroni przed wykluczeniem finansowym obywateli, którzy z różnych względów nie mogą lub nie chcą korzystać z płatności bezgotówkowych. Gotówka jest inkluzywna, pozwala na włączanie społeczne np. osób starszych i technologicznie wykluczonych.

3. Gotówka pozwala konsumentom łatwiej kontrolować wydatki. Dzięki gotówce unikamy kłopotów finansowych wynikających z impulsywnych zakupów pod wpływem reklamy.

4. Płacąc gotówką wspieramy polskie firmy: tworzymy i utrzymujemy miejsca pracy w sektorze handlu, produkcji gotówki oraz logistyki gotówki.

5. W czasach chronicznej niewydolności sądownictwa i długiego oczekiwania na prawomocne wyroki sądowe obrót gotówkowy, zwłaszcza między małymi przedsiębiorstwami i mikroprzedsiębiorstwami, jest jedynym sposobem dokonywania bezpiecznych transakcji.

6. Gotówka stanowi bezpiecznik dla polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego, chroniąc obywateli przed nadużyciami. Służy w ten sposób stabilności waluty i suwerenności państwa.

7. Gotówka zwiększa bezpieczeństwo Polek i Polaków oraz infrastruktury krytycznej naszego państwa w przypadku kryzysów i zagrożeń, np. ze strony ataków hakerskich, awarii systemów bankowości cyfrowej i działań obcych służb.

Naszym zdaniem utrudnienia w codziennym korzystaniu z gotówki, jakich doświadczają obywatele, nie są procesem naturalnym ani samoistnym. Mają miejsce dlatego, że lobbują za nimi niektóre korporacje bankowe, płatnicze i medialne.

Koalicja dla Gotówki uważa, że potrzebne są odgórne działania ze strony państwa polskiego, mające na celu aktywne promowanie systemu gotówkowego. Stawką jest wolność, prywatność i bezpieczeństwo Polek i Polaków.

Koalicja dla Gotówki ma pięć praktycznych zaleceń dla decydentów, mających na celu zagwarantowanie obywatelom dostępu do gotówki i prawa do płacenia nią.

Co jest potrzebne?

1.Kontrola urzędów publicznych pod kątem przestrzegania prawa zobowiązującego do przyjmowania gotówki. Obywatele zwracają uwagę, np. Rzecznikowi Praw Obywatelskich, że często nie mogą zapłacić gotówką np. w urzędach gmin, urzędach skarbowych czy w sądach.

2. Wprowadzenie przejrzystych reguł, dzięki którym klienci będą wiedzieć, jakie koszty płatności bezgotówkowych ponoszą na rzecz banków i korporacji finansowych.

3. Analiza Narodowego Banku Polskiego na temat dostępności gotówki o niskich nominałach. Dziś Polki i Polacy zgłaszają nam, że mają problemy przy codziennym korzystaniu z gotówki np. w sklepach osiedlowych, ponieważ brakuje gotówki o niskich nominałach.

4. Prawo do zaokrąglania rachunków – umożliwienie zaokrąglenia rachunków dla przedsiębiorców do pełnych 10 groszy znacząco podniesie komfort korzystania z gotówki zarówno dla sklepów, jak i dla konsumentów.

5. Zwiększenie przez Narodowy Bank Polski finansowania kampanii informacyjno-edukacyjnych mających na celu zachęcanie obywateli i przedsiębiorców do korzystania z gotówki codziennie – budowanie świadomości konsumentów i przedsiębiorców jest bardzo ważne w procesie dbania o siłę naszego państwa na arenie międzynarodowej.

Koalicja dla Gotówki zaprasza do współpracy przedstawicieli mediów, organizacji społecznych, związków przedsiębiorców i pracodawców, związków zawodowych i ruchów nieformalnych. Zależy nam na wspólnym działaniu w ramach szerokiej koalicji ponad podziałami ideowymi, politycznymi i partyjnymi.

Warszawa, 16 stycznia 2025 roku

1. Alfred Bujara, Przewodniczący, Krajowy Sekretariat Banków, Handlu i Ubezpieczeń NSZZ „Solidarność”
2. Jaromir Ćwikła, Dyrektor ds. Prawnych, Polskie Towarzystwo Gospodarcze
3. Rafał Górski, Prezes Zarządu, Instytut Spraw Obywatelskich
4. Konrad Hennig, Dyrektor Programowy, Forum Prawo dla Rozwoju
5. Mariusz Ławnik, Ekspert, Obywatelski Akcelerator Innowacji
6. Michał Możdżeń, Jan Zygmuntowski, Członek Zarządu, Współprzewodniczący Zarządu, Polska Sieć Ekonomii
7. Aleksander Pawlak, Prezes Zarządu, Tavex Sp. z o.o.
8. Ilona Pietrzak, Prezes Zarządu, ESG PRO Sp. z o.o.
9. Jakub Rutkowski, Prezes Zarządu, Fundacja Instytut Libertatis
10. Sebastian Stodolak, Wiceprezes Zarządu, Warsaw Enterprise Institute
11. Arkadiusz Szcześniak, Prezes Zarządu, Stowarzyszenie Stop Bankowemu Bezprawiu
12. Aleksandra Wróbel, Ekspert, Związek Przedsiębiorców i Pracodawców

wAkcji24.pl | Ekonomia | MNS | źrodło: Instytut Spraw Obywatelskich| Ilustracja: Narodowy Bank Polski | 17.01.2025