Dzieci z Wrześni walczyły o religię w szkole. Czy dzisiaj mamy tyle samo odwagi?

W maju 1901 r. rozpoczął się strajk dzieci we Wrześni. Pruskie władze szkolne usiłowały zmusić młodych Polaków do modlitwy w języku niemieckim. Religia miała się stać narzędziem germanizacji młodego pokolenia. Już wtedy zaborca doskonale zdawał sobie sprawę z tego, jak ważnym przedmiotem szkolnym jest katecheza, jak mocno wpływa na umysły i duszę uczniów.

Religia w szkole: Minister Barbara Nowacka redukuje godziny lekcyjne

 

Minister Barbara Nowacka poinformowała, że prace nad redukcją godzin religii w szkołach już się rozpoczęły. „Rozpoczęliśmy prace w ministerstwie nad redukcją godzin religii do jednej godziny tygodniowo. Tak jak się zobowiązałam, tak te prace ruszą,” powiedziała w TVN24. Decyzja ta była konsultowana z różnymi środowiskami, w tym z Polskim Stronnictwem Ludowym (PSL), które prosiło o odroczenie działań do spokojniejszego momentu. „Były prośby, żebyśmy poczekali z działaniami na spokojniejszy moment. Teraz ten spokojniejszy moment nastał,” dodała Nowacka – więcej na ten temat.

Kościół wyraża sprzeciw

 

Stwierdzenia minister Barbary Nowackiej są bulwersujące ponieważ de facto ignoruje ona stanowiska Kościoła Katolickiego w Polsce. Konferencja Episkopatu Polski wypowiedziała się już stanowczo przeciwko ograniczaniu lekcji religii w szkole – przeczytaj więcej.  Swoje zastrzeżenia konstytucyjne i prawne zgłosił również Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek – przeczytaj więcej. Głos zabrał także Przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego KEP – bp Wojciech Osiał (czytaj dalej).

 

Czy Nowacka realizuje współczesny Kulturkampf? 

Dzisiaj nie ma zagrożenia, że w szkole młodzi Polacy będą musieli modlić się w języku zaborcy. Sytuacja być może jest nawet dużo poważniejsza: istnieje obawa, że w szkole niedługo nikt już nie będzie mógł się modlić. Strajk dzieci we Wrześni pokazał, że katechezy nie da się wykorzystać do celów politycznych. W tej sytuacji wielu chce się pozbyć katechezy ze szkoły. Zapowiadane zmiany to pierwszy krok w tym kierunku, a brak sprzeciwu ze strony polskich katolików będzie stanowić zachętę, by proces ten przyspieszyć.

Religia w SZKOLE - Dzieci z Wrześni

Komisja Wychowania Katolickiego KEP o religii w szkole w Polsce

Konferencja Episkopatu Polski: Religia w szkole jest obecna w 23 krajach Europy

Wyrażamy sprzeciw wobec ostatnich decyzji Ministerstwa Edukacji Narodowej odnoszących się do organizacji lekcji religii w szkole.  Apelujemy o uwzględnienie woli rodziców, którzy w zdecydowanej większości posyłają swoje dzieci i młodzież na lekcje religii. W skali całego naszego kraju jest to prawie osiemdziesiąt procent rodziców. Oni mają prawo do lekcji religii na terenie szkoły publicznej, gdyż wynika to z podstawowych praw i wolności człowieka, zagwarantowanych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i Konkordacie między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską.

Przypominamy, że wszelkie zmiany odnośnie do organizacji lekcji religii w szkole publicznej winny dokonywać się zawsze zgodnie z obowiązującym prawem i w porozumieniu z Kościołami oraz związkami wyznaniowymi. W rozmowach podejmowanych z Ministerstwem Edukacji Narodowej konieczne jest wypracowanie wspólnego porozumienia wymaganego przez prawo. Porozumienie zakłada zawsze zgodę na wspólnie wypracowane stanowisko.

Religia w szkole: Co się stało we Wrześni w 1901 roku?

Dzieci z Wrześni: Polski bunt przeciwko zniewoleniu duchowemu

 

Strajk dzieci z Wrześni, który rozpoczął się 20 maja 1901 roku, był jednym z najbardziej symbolicznych aktów oporu przeciwko germanizacji polskich dzieci przez pruskie władze. Przyczyną protestu było wprowadzenie przez regencję poznańską nakazu nauczania religii w języku niemieckim w Katolickiej Szkole Ludowej we Wrześni. Zajęcia religijne miały być prowadzone po niemiecku, co spotkało się ze zdecydowanym sprzeciwem zarówno uczniów, jak i ich rodziców.

Protest rozpoczął się od odmowy przyjęcia niemieckich katechizmów przez uczniów. Dzieci, które wzięły książki, oddały je następnego dnia. W dniu 20 maja 1901 roku, czternaścioro uczniów odmówiło nauki niemieckiej pieśni religijnej, co spowodowało, że pruscy nauczyciele zarządzili wobec nich karę cielesną. Dziewczęta bito po rękach, a chłopców po pośladkach. Te brutalne kary miały na celu zastraszenie uczniów, jednak zamiast tego wywołały falę solidarności i oporu.

Strajk we Wrześni nie ograniczał się tylko do jednej szkoły. Wkrótce do protestu dołączyły inne szkoły, m.in. w pobliskim Miłosławiu, a także w innych miejscowościach zaboru pruskiego. W sumie w proteście uczestniczyło około 75 tysięcy dzieci w 800 szkołach.

W listopadzie 1901 roku przed sądem w Gnieźnie stanęło 25 osób, w tym rodzice dzieci oraz osoby wspierające protest. Sąd uznał protest za bunt i zakłócenie porządku publicznego. Oskarżeni zostali skazani na kary więzienia od dwóch miesięcy do dwóch i pół roku. Kary grzywny nałożono nawet na fotografa, który wykonał zdjęcia związane z protestem.

Wydarzenia we Wrześni miały szeroki rezonans w polskim społeczeństwie i spotkały się z międzynarodowym odzewem. W obronie dzieci z Wrześni stanęli znani pisarze i działacze, tacy jak Henryk Sienkiewicz i Maria Konopnicka. Sienkiewicz w swoich listach otwartych potępił niemieckie władze za brutalność wobec polskich dzieci, a Konopnicka napisała słynny wiersz „Rota”, który stał się hymnem sprzeciwu wobec germanizacji.

Strajk dzieci we Wrześni stał się symbolem walki o polskość i oporu przeciwko przymusowej germanizacji. Mimo surowych represji, protest ten wzmocnił poczucie narodowej tożsamości i zjednoczył Polaków w walce o swoje prawa.

Religia w szkole: Interwencja Rzecznika Praw Obywatelskich

prof. Marcin Więcek Rzecznik Praw Obywatelskich

Religa w szkole: Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek interweniuje

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że nowa organizacja lekcji religii będzie skutkować zmniejszeniem się liczby godzin, a co z tym związane, redukcją zatrudnienia katechetów. Zasadne jest zatem wyjaśnienie, czy przedprzystąpieniem do pracy nad rozporządzeniem Ministerstwo Edukacji Narodowej oszacowało, ilu katechetów może z tego powodu stracić pracę, oraz czy rozważane były jakiekolwiek okresy przejściowe albo mechanizmy pomocowe dla tej grupy nauczycieli. Zwracam przy tym uwagę na aspekt ochrony pracy, wynikający z postanowień art. 24 Konstytucji. Proponowane zmiany mają wejść w życie już od 1 września 2024 r., co stawia zarówno katechetów, jak i dyrektorów szkół w trudnym położeniu.

Religia w szkole: Barbara Nowacka zapowiada zmiejszenie liczby godzin

Dzieci z Wrześni stały się symbolem oporu nie tylko przeciwko germanizacji, ale także przeciwko wszelkim formom przymusu i ograniczania wolności religijnej.

 

Polska ma bogatą historię walki o swoją tożsamość narodową i religijną. W czasach zaborów, a także później, w okresie komunizmu, wiara katolicka była nie tylko kwestią religijną, ale również symbolicznym aktem oporu przeciwko uciskowi. Szkoły były jednym z głównych miejsc, gdzie toczyła się ta walka. Dzieci we Wrześni stały się symbolem oporu nie tylko przeciwko germanizacji, ale także przeciwko wszelkim formom przymusu i ograniczania wolności religijnej.

Dzisiaj, w wolnej Polsce, wydaje się nie do pomyślenia, aby podobne problemy mogły powrócić. Jednak zagrożenia, choć w innej formie, są nadal obecne. Likwidacja katechezy w szkołach jest jednym z nich. Argumenty przeciwników katechezy często dotyczą rozdziału państwa od Kościoła, neutralności światopoglądowej szkoły czy potrzeby modernizacji systemu edukacji. Jednakże, usunięcie katechezy może prowadzić do utraty ważnego elementu wychowania i kształtowania moralności młodzieży.

Współczesne pokolenie „płatków śniegu” potrzebuje moralnego kompasu może nawet bardziej niż poprzednie

 

Katecheza, obok przekazywania wiedzy religijnej, pełni rolę wychowawczą, ucząc wartości, które są fundamentem społeczeństwa. W świecie, gdzie coraz częściej obserwujemy kryzys wartości i moralności, rolą szkoły powinno być nie tylko kształcenie intelektualne, ale także duchowe. Katecheza pomaga młodym ludziom odnaleźć się w świecie, zrozumieć sens życia i budować relacje z innymi na bazie miłości, szacunku i empatii.

Cieszy fakt, że już ponad 2000 protestów zostało przesłanych do Ministerstwa Edukacji. To pokazuje, że społeczeństwo jest świadome zagrożeń i gotowe do działania. Jednakże, to dopiero początek. Potrzebna jest stała mobilizacja, aby pokazać, że kwestia katechezy w szkołach jest dla nas ważna. Każdy głos ma znaczenie, a presja społeczna może przynieść realne efekty.

Potrzeba nie 2 tysiące ale dwa miliony listów do MEN!

 

W obliczu tych wyzwań, nasza jedność i zdecydowana postawa są kluczowe. Wierzę, że polscy katolicy, pamiętając o dziedzictwie takich wydarzeń jak strajk dzieci we Wrześni, nie pozwolą na marginalizację katechezy i modlitwy w szkołach. Warto podjąć działania, by chronić wartości, które kształtują nasze społeczeństwo i przyszłe pokolenia.

Należy także zauważyć, że religia i duchowość są integralną częścią tożsamości wielu ludzi. Usunięcie katechezy ze szkół to nie tylko kwestia programowa, ale także symboliczne wymazanie ważnego elementu naszej kultury i tradycji. W społeczeństwie wielokulturowym i wieloreligijnym, które szanuje różnorodność, powinno być miejsce na nauczanie religii w szkołach jako jednego z wielu elementów wychowania.

Presja społeczna i aktywność obywatelska są kluczowe w obronie katechezy w polskich szkołach. Zwycięski strajk dzieci we Wrześni powinien inspiracją i przypomnieniem, że warto walczyć o wartości, które są dla nas ważne. W obliczu dzisiejszych wyzwań, musimy być zjednoczeni i zdecydowani w naszych działaniach, aby przyszłe pokolenia mogły cieszyć się pełnią wolności religijnej i duchowej w szkołach. Tak jak przed laty postawa dzieci z Wrześni poruszyła świat, tak i dzisiaj Polscy katolicy mogą wysłać światu jasny komunikat: nie zgadzam się na ograniczanie mojej wolności!

 

Nasz podcast: Rozmowy w Akcji

wAkcji24.pl | Opinie | Andrzej Wierny, KEP | 20.06.2024

Biskup Marek Mendyk: Czas polskich cudów nad Wisłą stale trwa

Biskup Marek Mendyk przewodniczył Mszy św. w intencji Ojczyzny  w świdnickim kościele pw. NMP Królowej Polski. 15 sierpnia obchodziliśmy 105. rocznicę Bitwy Warszawskiej. Z tej okazji biskup świdnicki w wygłoszonej homilii z niezwykłą siłą i emocją przypomniał...

Krzysztof Kotowicz: Słowa o słowie

Krzysztof Kotowicz, szef Diecezjalnej Agencji Informacyjnej: Stosowanie słów, ich układanie w zdania stanowiące ogniwa łańcucha myśli (szczególnie w postaci pisanej), nie wydaje się być czymś szczególnie trudnym. Przekonujemy się jednak na co dzień, że wypowiadane lub...

Bp Marek Mendyk: Kobieta – pedagog wiary i miłości

Biskup Świdnicki Marek Mendyk: W dniu 15 sierpnia Kościół świętuje zakończenie życia Najświętszej Maryi Panny – życia uwieńczonego niebem. Matka Boża bowiem, jako pierwsza z ludzi, uczestniczy już w pełni zbawienia, przygotowanego dla nas wszystkich. Wniebowzięcie...

4 lekcje, jakie dał nam Cud nad Wisłą 1920 r.

Cud nad Wisłą - Bitwa Warszawska 1920 r. - jest oceniana przez historyków, jaka jedna z 17 batalii militarnych, które zmieniły historię świata. Całego świata. Czy rozumiemy jej znaczenie i wyciągnieliśmy wnioski z tego wielkiego wydarzenia?Bitwa Warszawska była bitwą...

Ks. Jakub Klimontowski: Rosnące zaangażowanie, głębsza wiara? Wierni coraz chętniej włączają się w życie wspólnoty

Ks. Jakub Klimontowski, Redaktor Naczelny Miesięcznika Katolickiego "w-Akcji": Boże Ciało co roku gromadzi miliony wiernych na ulicach polskich miast i wiosek, stając się nie tylko jednym z najbardziej widocznych przejawów wiary, ale też symbolem duchowego...

Edyta Stein – św. Teresa Benedykta od Krzyża: „Miłość to coś najbardziej wolnego, co istnieje”

Edyta Stein przetransportowana wraz z rodzoną siostrą do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, zginęła tam męczeńską śmiercią. Gdy się patrzy przez pryzmat Boży, nie widzi się przypadków – zapisała w jednej z notatek Edyta Stein.

Krzysztof Kotowicz: Odyseja umysłu i „syrenie pieśni”

Krzysztof Kotowicz, szef Diecezjalnej Agencji Informacyjnej: Jeśli edukacja i nauka nie przybliżają człowieka do prawdy, to czemu służą? Tak postawione pytanie, na półmetku wakacji akademickich i szkolnych, może wytrącać z ospałości kanikuły. Niech jednak wybrzmi,...

Ks. Grzegorz Wołoch: Dlaczego Kościół potrzebuje właśnie Ciebie – tam, gdzie jesteś

Ks. Grzegorz Wołoch: Kościół katolicki to nie tylko rzeczywistość duchowa, ale także wspólnota zbudowana na konkretnej strukturze. Od początku swojego istnienia chrześcijaństwo wyrażało się poprzez wspólnoty lokalne, mające swoich pasterzy, odpowiedzialnych nie tylko...

Ks. Marek Bordjakiewicz: W życiu z Bogiem nie chodzi o to, by żyć jak żebrak, pustelnik, asceta

Ks. Marek Bordjakiewicz: Chrystus wzywa nas przez swoje słowo do czujności. Mamy być zawsze gotowi na spotkanie z Bogiem, gdyż nie znamy dnia i godziny przyjścia Pana. Bo człowiek żyje nie samym chlebem, ale wszelkim słowem, które pochodzi od Boga. Cóż pomoże...

O. Adam Szustak: ‘Bóg widzi całe twoje wnętrze – bardziej niż ty sam’

Adam Szustak 27 lipca 2025 roku przybył do Świdnickiej Katedry na zaproszenie Uniwersytetu Trzeciego Wieku, by koncelebrować Mszę Świętą i wygłosić  konferencję. Dominikanin w charakterystycznym dla siebie stylu – pełnym emocji i autentyczności– zaprosił wiernych do...

Kard. Kazimierz Nycz: Pielgrzymka to urzeczywistnianie, stawanie się Kościoła po drodze

Metropolita Warszawski, Kardynał Kazimierz Nycz mówi o pielgrzymowaniu i roli jaką pełni pielgrzymka w duszpasterstwie Kościoła Katolickiego w XXI wieku.

Krzysztof Kotowicz: Nie ma miejsca na wiarę kompromisów bez ryzyka kompromitacji wiary

Krzysztof Kotowicz, szef Diecezjalnej Agencji Informacyjnej: Sacrum to nade wszystko misterium nieskończonej miłości, z którego wypływają strumienie prawdy i dobra. Chrześcijaństwo to religia, a Kościół rzymsko-katolicki jest Mistycznym Ciałem Chrystusa. Modlitwa...

Bp Wiesław Mering: Chrześcijanie muszą być w polityce, by wnosić w nią sumienie: prawość, sprawiedliwość, życie [TYLKO U NAS]

Bp Wiesław Mering w ważnym przesłaniu z Jasnej Góry przypomina, że Kościół jest naszym domem i wezwaniem do nawrócenia, w którym wiara splata się z miłością do Ojczyzny, a obecność Chrystusa — także w życiu publicznym — stanowi jedyną drogę ku sprawiedliwości,...

Bp Antoni Długosz: Miłosierdzie nie oznacza, że mamy otwierać drzwi przed wszystkimi nielegalnymi emigrantami [TYLKO U NAS]

Bp Antoni Długosz w ostrych słowach przestrzega przed naiwnością w podejściu do migracji i przypomina: „Miłość bliźniego nie oznacza zgody na zacieranie tożsamości”.

Krzysztof Kotowicz: Święty, który przestrzegał przed halucynacjami świata

Krzysztof Kotowicz, szef Diecezjalnej Agencji Informacyjnej: Co św. Ireneusza łączy z halucynacjami sztucznej inteligencji? Czy można zachować wierność nauce Kościoła i jednocześnie dostosowywać się do świata?   Św. Ireneusz przyszedł na świat 1890 lat temu. Może...

Ks. Jakub Klimontowski: Serce i Miłosierdzie – dwa oblicza jednej Miłości

Ks. Jakub Klimontowski, Redaktor Naczelny Miesięcznika Katolickiego "w-Akcji": W czerwcu Kościół katolicki w sposób szczególny oddaje cześć Najświętszemu Sercu Pana Jezusa – Sercu, które „tak bardzo umiłowało ludzi”. W Polsce jednak równie silnie rozbrzmiewa echo...

Krzysztof Kotowicz: Edukacja i wychowanie „ku gwiazdom”, czyli komentarz do kończącego się roku szkolnego 2024/2025

Krzysztof Kotowicz, szef Diecezjalnej Agencji Informacyjnej: Politycy mieniący się postępowymi i racjonalnymi zwolennikami demokracji wytaczają działa przeciw nauce religii w szkołach oraz maturze z matematyki. Dzieje się to w czasie, gdy astronauta z Polski sięga po...

Krzysztof Kotowicz: Ewangelizacyjny fenomen – usłysz „Sygnał Miłosierdzia” 2025

Z pięciu słownikowych definicji słowa „fenomen” wersja filozoficzna zdaje się być najlepszym formatem do opisania wydarzenia, które od 2018 r. (dla mnie od 2022 r.) jest ewangelizacyjnym fenomenem. Stawiam tezę na początku. Czytelnicy być może dostrzegą, że warto ją...

Krzysztof Kotowicz: „Co dla zmysłów niepojęte” – pokaż przez obiektyw

 Ten ułamek sekundy duchowo elektryzuje. Porusza wierzącego do tego stopnia, że jednocześnie trzeba wewnętrznej odwagi, by wpatrywać się w mistyczne apogeum wiary, i zarazem przenika go pragnienie, aby najdokładniej zobaczyć – niejako przejrzeć na oczy – aby ujrzeć...

Wenanty Katarzyniec: Strzeżmy się, aby piekielny nasz wróg nie chełpił się, że nawet w Kościele łowi nas w swoje sidła

Wenanty Katarzyniec to postać, która mimo krótkiego życia pozostawił po sobie niezwykle głęboki ślad w duchowości katolickiej. Urodzony w 1889 roku, kapłan o ogromnej pokorze i gorliwości, zmarł w opinii świętości w wieku zaledwie 31 lat. Choć nie dane mu było długo...