Trzy największe zanieczyszczenia (cząstki stałe, dwutlenek azotu i ozon przygruntowy) są powszechnie uznane za szkodliwe dla zdrowia człowieka. Maksymalna i długotrwała ekspozycja na nie wywołuje skutki o różnorakim natężeniu – począwszy od uszkodzenia układu oddechowego, zakończywszy na przedwczesnej śmierci. Szacuje się, że około 90% mieszkańców europejskich miast jest narażonych na ekspozycję na zanieczyszczenia w stężeniach wyższych niż wartości uznawane za bezpieczne dla zdrowia. Analizy wykazały, że drobne cząsteczki stałe (PM2.5) w powietrzu skracają średnie trwanie życia w UE o ponad osiem miesięcy. Największe zaniepokojenie wywołuje rakotwórcza substancja, jaką jest benzo(a)piren, którego stężenia w kilku obszarach miejskich, zwłaszcza w środkowej i wschodniej Europie, są powyżej progu wyznaczonego w celu ochrony zdrowia ludzi.

Zanieczyszczenie powietrza szkodzi nie tylko zdrowiu człowieka, ale i ekosystemom.

Prawdą i sukcesem jest znaczne ograniczenie zakwaszenia (co przypada na lata 1990-2010) we wrażliwych obszarach ekosystemów naszego kontynentu, które narażone były na opady kwaśnego deszczu, który zawiera zbyt wysokie stężenia związków azotu i siarki. Współczesnym problemem, który zmniejszył się tylko nieznacznie, jest także eutrofizacja, czyli nadmierne wzbogacanie się ekosystemów dotkniętych nadmiarem azotu atmosferycznego.  Straty w zbiorach spowodowane są przez ekspozycję na wysokie stężenie ozonu. Uprawy rolne są w większości narażone na poziomy ozonu, które przekraczają długoterminowy cel UE, który zakłada ochronę roślinności. Problem dotyczy znacznej części obszarów rolnych, szczególnie w południowej, środkowej i wschodniej Europie. Jakość powietrza naszego kontynenty nie zawsze ulegała poprawie wraz ze spadkiem antropogenicznych, czyli spowodowanych przez człowieka, emisji zanieczyszczeń atmosfery. Powodem tego może być brak wyraźnego związku pomiędzy stężeniem zanieczyszczeń obserwowanych w powietrzu a spadkiem ich emisji, ponieważ zwiększeniu ulega udział przemieszczania się zanieczyszczeń powietrza z innych krajów. 

ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA

Istnieją różne źródła zanieczyszczenia powietrza zarówno antropogeniczne, jak i te pochodzenia naturalnego. Do naturalnych źródeł emisji zalicza się erupcje wulkaniczne, pył przenoszony przez wiatr, rozpryskiwanie soli morskiej oraz emisje lotnych związków organicznych z roślin.

Rodzaje zanieczyszczeń powietrza

Istnieje wiele rodzajów zanieczyszczeń powietrza, ale każdy z nich ma wpływ na funkcjonowanie organizmu zarówno człowieka jak i zwierząt oraz całej naszej planety. Stanowią one większe bądź mniejsze zagrożenie, jednakże nie można dopuścić do sytuacji, w której będą one rozprzestrzeniać się niekontrolowanie. Pośród naturalnych zagrożeń możemy znaleźć pożary lasów, sawanny, stepów, pól oraz erupcje wulkanów. Pozostawiają one  swój ślad w atmosferze, wpływając na jakość powietrza. Do produktów spalania emitowanych do atmosfery podczas pożarów zalicza się dwutlenek węgla, tlenek węgla, związki azotu jak również organiczne części lotne, a wśród nich między innymi formaldehyd, benzen czy metan. Kolejnym zagrożeniem mogą być bagna, które wydzielają dwutlenek węgla, amoniak i siarkowodór. Dodatkowo wymienić należy także erozje skał, burze piaskowe czy pyłki uwalniające się z drzew, krzewów i traw. 

Zanieczyszczenia powietrza przez działalność człowieka można wymienić w czterech głównych aspektach:

• energetycznym (spalanie paliw)
• przemysłowym  (zakłady chemiczne, rafinerie, huty, kopalnie, cementownie)
• komunikacyjnych (transport samochodowy, lotniczy, wodny)
• komunalnym (utylizacja odpadów i ścieków, systemy grzewcze itd.).

Wszystkie rodzaje zanieczyszczeń powietrza mają wpływ na to, co dzieje się ze wszystkimi organizmami żywymi, ale także z  naszą planetą. Część osób podejmuje działania na rzecz poprawy stanu powietrza we własnym domu. Przykładem tego jest dobór odpowiedniego oczyszczacza i nawilżacza powietrza. Urządzenia te znacząco poprawiają jakość wdychanego przez nas powietrza. Dzięki świadomości negatywnych skutków zanieczyszczeń dla zdrowia człowieka możemy podejmować świadome działania, które nas przed nimi uchronią.

Zdrowotne skutki zanieczyszczeń powietrza:

• choroby układu oddechowego
• choroby układu krążenia
• alergie wziewne i skórne
• obniżenie odporności
• problemy z pamięcią i koncentracją
• stany depresyjne i poczucie niepokoju
• zmiany anatomiczne mózgu

Skutki zanieczyszczeń powietrza dla ekosystemu

Przedostanie się do powietrza niekorzystnych czynników, do których należą na przykład azotany czy pyły zawieszone prowadzi do powstawania wielu zjawisk, które wpływają na cały ekosystem i prowadzą do jego nieodwracalnych zmian. Skutki, o których mowa to m.in.:

• kwaśne deszcze, które prowadzą do niszczenia runa leśnego i roślinności, zakłócania procesu fotosyntezy, wymierania  gatunków, zatrucia zwierząt, niszczenia budynków i zmniejszenia zarówno ilości jak i jakości plonów
• efekt cieplarniany, czyli topnienie lodowców, zwiększenie poziomu wód w oceanach, morzach i rzekach, przesunięcie stref klimatycznych, wymieranie gatunków roślin i zwierząt
• dziura ozonowa, która skutkuje wzrostem zachorowań na nowotwory, zmniejszeniem odporności, pogorszeniem jakości żywności
• smog, który bezpośrednio przyczynia się do większości skutków zdrowotnych, jakie odczuwać może każdy organizm żywy
• odory, czyli nieprzyjemne zapachy powstające na skutek mieszaniny różnych związków chemicznych.

Jakie działania należy podjąć, by poprawić stan powietrza?

• Działania na rzecz ograniczenia emisji szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery
• Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń pochodzących z górnictwa, hutnictwa oraz elektrowni.
• Zmniejszenie eksploatowania zasobów naturalnych, ograniczenie zużycia energii elektrycznej oraz stosowania alternatywnych źródeł energii.
• Zmniejszenie emisji szkodliwych spalin przez ograniczenie transportu, poprzez zakup samochodów emitujących mniej spalin albo korzystanie z komunikacji miejskiej czy roweru.
• Stosowanie w przemyśle nowoczesnych technologii ograniczających emisję pyłów.
• Sadzenie pasów zieleni w celach ochronnych.

Głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza są przemysł oraz transport. Gazy przenoszone na duże odległości powodują, że skażone mogą zostać obszary znacznie oddalone od źródła ich emisji. Z tego powodu ochrona powietrza jest sprawą globalną i jest regulowana przez przepisy prawne. W Polsce jakość powietrza monitoruje Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. 

wAkcji24.pl | Ekonomia | NWW, SFI | 24.06.2024