Niemal 50% ankietowanych księży przyznało, że w ciągu ostatniego roku padło ofiarą agresji. Najczęściej były to szyderstwa, groźby oraz wyzwiska. Znaczna część duchownych deklarowała także, że doświadczyła agresji w internecie. Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI (elektroniczna ankieta) wśród ponad 600 księży, w tym 62 z Diecezji Świdnickiej. Autorzy badania zaznaczają, że było ono eksploracyjne, co oznacza, że nie należy bezpośrednio ekstrapolować wyników na całą populację księży w Polsce.

W szczegółach:

– 49,7% respondentów doświadczyło agresji w ciągu ostatnich 12 miesięcy,

– 41,6% księży przyznało, że spotkało się z szyderstwami, groźbami lub wyzwiskami,

– 33,6% duchownych doświadczyło agresji w przestrzeni cyfrowej,

– 3,9% badanych stało się ofiarami fizycznej napaści.

Agresja wobec duchownych objawia się nie tylko w bezpośrednich kontaktach, ale także w atakach na miejsca kultu:

– 15,4% księży doświadczyło zakłóceń podczas Mszy świętych i nabożeństw,

– 19,3% duchownych wskazało na ataki na kościoły lub inne obiekty związane z parafią,

– 10,8% zanotowało przypadki zniszczenia mienia parafialnego lub osobistego,

– 7,2% księży zgłosiło dewastację grobów.

Badanie zwróciło uwagę na ciekawy aspekt związany z ubiorem duchownych. Aż 90% księży deklarowało, że czuje się bezpiecznie lub bardzo bezpiecznie, kiedy nie noszą sutanny ani koloratki. W sytuacji, gdy byli w stroju duchownym, poczucie bezpieczeństwa spadało do 81,5%.

Dlaczego księża nie zgłaszają tych incydentów? Jednym z istotnych wniosków płynących z raportu jest fakt, że większość przypadków agresji nie jest zgłaszana odpowiednim służbom. Powody były różne:

– 46,2% księży uznało, że incydent nie był wystarczająco poważny,

– 22,6% nie chciało angażować się w formalności,

– 14,6% wskazało na brak zaufania do władz,

– 6,1% obawiało się zemsty ze strony sprawcy,

– 3,5% nie wiedziało, jak poprawnie zgłosić incydent.

Skąd się bierze agresja wobec księży? Respondenci najczęściej wskazywali na wpływ mediów i konflikt ideologiczno-polityczny jako główne źródła agresji wobec duchownych:

– 96,4% duchownych uważa, że media rozpowszechniają negatywny wizerunek księży,

– 91,1% wskazało na pogłębiające się podziały ideologiczne i polityczne w społeczeństwie,

– 75,2% podało osobiste urazy wobec duchowieństwa jako motyw przemocy.

Co więcej, aż 85,9% badanych duchownych jest zdania, że problem agresji wobec księży w Polsce narasta. Autorzy raportu podkreślają także znaczącą rolę mediów w kształtowaniu społecznych postaw wobec duchowieństwa. Wskazują na tendencję do przedstawiania ataków na księży jako jednostkowych incydentów, a także na próby usprawiedliwiania agresji poprzez przypisywanie odpowiedzialności samym ofiarom. Takie narracje mogą nieświadomie sprzyjać akceptacji przemocy wobec duchownych.

W związku z niedawnym zatrzymaniem ks. Grzegorza, kapłana Archidiecezji Przemyskiej, Kuria Metropolitalna w Przemyślu wydała oficjalny komunikat. Podkreślono w nim, że korespondencja mailowa księdza z podmiotami niekościelnymi miała charakter prywatny, a sama Kuria nie była stroną postępowania i dowiedziała się o sprawie z relacji osób trzecich. Przedstawiciele archidiecezji wyrazili stanowcze oburzenie sposobem działania organów ścigania, uznając zatrzymanie duchownego — włącznie z zakuciem w kajdanki, przeszukaniem plebanii oraz przewiezieniem ponad 500 kilometrów do innej miejscowości — za nieproporcjonalne, represyjne i poniżające.

Kuria wskazała, że procedury mogły być przeprowadzone lokalnie i bez użycia środków przymusu. Zdaniem autorów oświadczenia działania te miały na celu wywołanie medialnego linczu na księdzu i stanowiły formę ataku na Kościół katolicki. Wyrażono również nadzieję, że w przypadkach rzeczywistej przemocy wobec duchownych organy ścigania będą działały z równie dużą determinacją. Ks. Grzegorz, jego rodzina, parafianie oraz wszystkie dzieci będące ofiarami aborcji zostali objęci modlitwą i duchowym wsparciem ze strony wspólnoty archidiecezjalnej.

W ubiegłym roku zatrzymano ks. Michała Olszewskiego. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich prowadziło postępowanie dotyczące sposobu traktowania ks. Michała Olszewskiego, który został zatrzymany w związku ze śledztwem dotyczącym nieprawidłowości przy wydatkowaniu środków Funduszu Sprawiedliwości. Kapłan spędził w areszcie siedem miesięcy.

RPO badał, czy podczas zatrzymania i pobytu w areszcie nie doszło do naruszenia jego praw. W wyniku postępowania ustalono, że doszło do niehumanitarnego traktowania — funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego prowadzili czynności procesowe z udziałem ks. Olszewskiego nieprzerwanie przez 15 godzin, bez zapewnienia odpoczynku i posiłków. Kapłan był stale zakuty w kajdanki, nawet w bezpiecznych pomieszczeniach pod nadzorem funkcjonariuszy.

RPO wykazał też, że w areszcie stosowano wobec niego nadmierne środki przymusu — ksiądz był zakuwany w kajdanki na rękach przy każdym wyjściu z celi, a także, podczas konwojowania, dodatkowo zakładano mu kajdanki na nogi, co było nieproporcjonalne do sytuacji. Ponadto naruszono jego prawo do prywatności poprzez brak odpowiedniego osłonięcia sanitariatu w celi. W komunikacie Rzecznika podkreślono, że warunki, w jakich przebywał ks. Michał Olszewski, nosiły znamiona niehumanitarnego traktowania. 

wAkcji24.pl | Wiara | Maria Nicińska| źródło: DAI24,  Kuria Metropolitalna w Przemyślu | Ilustracja: Ideogram | 29.04.2025