Homilia Abp. Zbigniewa Zielińskiego – 1000. rocznica śmierci Bolesława Chrobrego

“Daję wam przekazanie nowe, abyście się wzajemnie miłowali, jak Ja was umiłowałem”.

Gromadzi nas rocznica śmierci Bolesława Chrobrego I Wielkiego. Podejmujemy tę modlitwę w miejscu pochówku Bolesława Chrobrego, za który uważa się podziemia katedry w Poznaniu. Do tego podejmujemy tę modlitwę obok złotej kaplicy z symbolicznym grobem naszego władcy. Przeżywamy rok 2025, który przypomina o tysiącletniej spuściźnie Bolesława Chrobrego. W centrum uwagi znalazły się jubileusz koronacji oraz dzień śmierci pierwszego króla. Właśnie dlatego dziś o godzinie 10:25 kościoły w całej Polsce, w tym ta poznańska bazylika archikatedralna uroczyście wybiją dzwony na śmierć króla, które mają przypomnieć, że to właśnie dziś według kronik zmarł Bolesław Chrobry.

Bolesław Chrobry zasłynął jako władca, który udzielił schronienia biskupowi Wojciechowi i poparł jego misyjną wyprawę do Prus. Po śmierci świętego wykupił jego ciało i złożył w Gnieźnie, pozyskał w ten sposób dla swego młodego kościoła bezcenne relikwie męczennika. 

Chrobry był współpracownikiem i sojusznikiem cesarza Ottona II, którego gościł na zjeździe gnieźnieńskim w 1000. roku. Jednym z wymiernych efektów tego spotkania było stworzenie polskiej prowincji kościelnej. Jak z Gnieznem jako metropolią i biskupstwami w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu. Mieszko zostawił swojemu synowi państwo w niezłym stanie, niemniej był to jeszcze twór bardzo młody, nieustabilizowany. Dopiero zasługą Chrobrego stały się jego stabilizację i uczynienie z tego zlepka rozmaitych terytoriów, Polski. W tym okresie dziejów Europy państwa mogły istnieć jedynie dzięki prowadzonej ekspansji zewnętrznej. Tylko tą drogą władca mógł pozyskać środki niezbędne do utworzenia czy wzmocnienia państwa. Ale jak się okazało, taka metoda działania niekoniecznie zawsze była trwała po wsze czasy. 

(…) Tuż przed śmiercią Bolesław koronował się na króla.(…)  Mieszko pozostawił swojemu następcy również bardzo poważny problem, którego rozwiązanie stało się też miarą wielkości Bolesława Chrobrego.

Z drugą swoją żoną, margrabianką saską, miał Mieszko 3 synów, czyli młodszych przyrodnich braci Chrobrego. Zgodnie z ówczesnymi wyobrażeniami pragnął ich również wyposażyć w dzielnice, co stanowiło oczywiście potencjalne niebezpieczeństwo, dlatego ciągle młodego otworu politycznego. Z tym problemem musiał sobie Chrobry poradzić na początku rządów i poradził sobie, łamiąc wolę ojca i jednocześnie pod swoim panowaniem, jednocząc całe ojcowskie dziedzictwo. 

Chrobry w odczuciu współczesnych, nie tylko swoich poddanych Polaków, bo za jego panowania możemy już mówić nie o Polanach, lecz o Polakach, ale także w opinii zagranicznej, już przed koronacją uchodził za króla, władcę potężnego, wyróżniającego się spośród książąt, jakich przecież w cesarstwie i poza nim nie brakowało. Był władcą ponadprzeciętnym. To nie ulega wątpliwości. Zjazd gnieźnieński i koronacja to potwierdzają w najwyższym stopniu. (…) Na koronę królewską przyszło mu jednak jeszcze długo poczekać. (…)  W tle rysował się już złowrogi sojusz między cesarstwem na zachodzie a Rusią Kijowską na wschodzie. Można powiedzieć, że późniejszy upadek pierwszego państwa piastowskiego został, jeśli nie wywołany, to w każdym razie przypieczętowany antypolskim sojuszem dwóch potęg. 

(…)  Przywołujemy tylko najważniejsze i niektóre wątki życia Bolesława Chrobrego, jeszcze bardziej oddając mu hołd i cześć właśnie poprzez te bijące dzwony, także z wieży Bazyliki Archikatedralnej na Ostrowie Tumskim. To zaprasza nas, dźwięki dzwonów, do refleksji i modlitwy w tym dzisiejszym rocznicowym spotkaniu. W odniesieniu także do biblijnych tekstów nam zaprezentowanych. Jak powiedziałem na początku, stają się wyznacznikiem dla nas ludzi wiary, te słowa Chrystusa, który zaprasza nas do spojrzenia ku wieczności oraz te słowa zapisane na kartach Biblii, które przywołałem na samym początku: “ani oko nie wiedziało, ani ucho nie słyszało, ani serce człowieka nie zdołało pojąć, jak wielkie rzeczy przygotował Bóg tym, którzy Go miłują”. 

Od początku chrześcijaństwa kategorią kwalifikującą człowieka do szczęśliwej wieczności była miłość, “ tym, którzy Go miłują”. Jeżeli dziś mówimy o początkach polskiej państwowości i przywołujemy w tym roku jubileuszu niezwykle ważną postać, jaką był Bolesław Chrobry, pierwszy koronowany władca polski, to zdajemy sobie sprawę też z tego, że otwierającą dla polskiego państwa przestrzeń chrześcijaństwa, ewangelię odczytywano jako nie tylko dar, ale i wyzwanie. Bowiem jak słyszeliśmy w dzisiejszej Ewangelii, częstokroć wcześniej obowiązywało przywoływane na kartach Starego Testamentu  prawo “będziesz miłował bliźniego swego, a nieprzyjaciela nienawidził”. 

Jeżeli więc dzisiaj, po 10 wiekach chcielibyśmy zastanowić  się szczerze i uczciwie, także w odniesieniu do dziedzictwa chrześcijańskiego, jaki wkład było owego chrześcijaństwa wnoszony do powstającego państwa polskiego? To tym wkładem właśnie było wniesienie przykazania miłości, które nakazywało miłość nie tylko wobec bliźnich, ale także wobec nieprzyjaciół. Postawa w miłości nieprzyjaciół, do której zachęca dziś Jezus w kazaniu na Górze, chroni chrześcijan przed zamykaniem się w getcie i izolowaniem się od społeczeństwa. Jezusowe orędzie głoszone przez Kościół w każdym pokoleniu będzie prowadziło do napięć pomiędzy tymi, którzy  je przyjmują, a tymi, którzy je odrzucają. Stąd już niewielki krok do ciągłego dzielenia społeczności na dobrych i na złych. 

Aby zatrzymać się w okazywaniu szacunku jedynie dla swoich, nie trzeba być szczególnie sprawiedliwym, nie trzeba być nawet wierzącym, można być po prostu egoistą. Aby mieć w tym korzyść, aby jednak wyjść poza wąskie grono myślących podobnie jak my, aby modlić się za prześladowców i chcieć dla nich dobra, nie wystarczy już naturalny odruch sympatii. Potrzeba mocy płynącej z nowego źródła, mocy, która kształtuje człowieka nowego odkupionego w Chrystusie. Jezus odsłania źródło tej mocy, jest ono  tym samym źródłem, które Jezusowi pozwoliło przejść zwycięsko doświadczenie krzyża. Jest to miłość Ojca w Niebie. (…)

Gromadząc się w tę rocznicę śmierci naszego władcy, odwołujemy się jeszcze na koniec do pierwszej polskiej kroniki, której autor zrobił z umierającego króla, można powiedzieć gawędziarza. Włożył mu w usta nie jedną, ale dwie przedśmiertne mowy. Monarcha nim wyzionął ducha, pisze kronikarz, udzielił szczegółowych instrukcji odnośnie tego, jak ma być opłakiwany. Nadto Gal Anonim twierdził, że nim Chrobry wydał ostatnie tchnienie, przestrzegł swoich towarzyszy przed tymi, co ogień buntu zapalają. Można zatem powiedzieć, że życie Bolesława Chrobrego pisało także coraz głębsze otwarcie się na ducha chrześcijaństwa, który nieco inaczej pojmował, niż dotąd to rozumiano, podejście do drugiego człowieka. 

Takie ostrzeżenie mogło się zrodzić w głowie kronikarza dobrze znającego wydarzenia kolejnych lat, ale także kierującego swoje przesłanie, jak przystało na solidnego kronikarza, ku przyszłości, także tej bardzo odległej, z troską o losy Polski. Niech więc i dzisiaj w naszych sercach i uszach te słowa przestrogi: “Przed tymi, co ogień buntu zapalają” rozbrzmiewają i przekładają się na postawę każdego z nas.

wAkcji24.pl | Opinie |Abp Zbigniew Zieliński |źródło: Archidiecezja Poznańska YT|  Bolesław Chrobry Jan Matejko  Wikipedia|  18.06.2025