Wielki Post to czas duchowego przygotowania do najważniejszego święta chrześcijańskiego – Wielkanocy, czyli Uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego. To moment, w którym wierni wspominają zwycięstwo Jezusa Chrystusa nad śmiercią i Jego powrót do życia. Jednak prawdziwe przeżywanie tego święta nie powinno ograniczać się tylko do zewnętrznych obchodów – powinno mieć realny wpływ na codzienne życie. Dla chrześcijan oznacza to nawrócenie.  

Wiara nie działa jak magia, a liturgia nie jest zbiorem rytuałów, które automatycznie coś w nas zmieniają. Aby święta miały głębszy sens, wymagają świadomego zaangażowania i refleksji nad własną relacją z Bogiem. Wielki Post to czas na chwilę zatrzymania, zastanowienia się nad swoją wiarą i podjęcia konkretnych kroków, które pomogą zbliżyć się do Chrystusa.  

Okres czterdziestu dni postu powtarza się co roku, ponieważ jedno nawrócenie nie wystarczy – jest to proces, który trwa przez całe życie. Te tygodnie przygotowań mają pomóc wiernym w głębszym przeżyciu tajemnicy Zmartwychwstania i we wprowadzeniu jej w swoje życie. Dlatego tak ważne są pokuta i nawrócenie, które otwierają serce na prawdziwe spotkanie z Bogiem.

Wielki Post rozpocznie się w Środę Popielcową, która w 2025 roku przypadała 5 marca. Data ta jest wyznaczona na 40 dni przed Niedzielą Zmartwychwstania, a ta z kolei jest obchodzona w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. W 2025 roku Niedziela Zmartwychwstania wypada 20 kwietnia.  

Jednym z ważniejszych momentów w okresie Wielkiego Postu jest Niedziela Palmowa, która upamiętnia triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy pięć dni przed Jego ukrzyżowaniem. W 2025 roku przypada ona na 13 kwietnia.  

Wielki Post zakończy się 17 kwietnia, w Wielki Czwartek, podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej. Od tego momentu rozpoczyna się Triduum Paschalne – czas upamiętniający Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa.  

Dlaczego Wielki Post trwa 40 dni?  

Liczba 40 w Biblii często symbolizuje czas przeznaczony na ważne wydarzenia duchowe i przemiany. W kontekście Wielkiego Postu przypomina ona nie tylko o czterdziestu dniach, które Jezus spędził na pustyni na modlitwie i poście przed rozpoczęciem swojej publicznej działalności, ale także o innych kluczowych wydarzeniach biblijnych:  

– czterdziestu dniach potopu, po których Bóg zawarł przymierze z Noem,  

– czterdziestu latach wędrówki Izraelitów przez pustynię do Ziemi Obiecanej,  

– czterdziestu dniach, które Mojżesz spędził na Górze Synaj otrzymując Tablice Prawa.  

Warto zaznaczyć, że w Wielkim Poście nie wlicza się niedziel, ponieważ każda z nich jest radosnym wspomnieniem Zmartwychwstania.  

Najstarszym i przez pierwsze trzy wieki jedynym świętem chrześcijańskim była Wielkanoc, zwana Paschą. Upamiętnia ona przejście Jezusa Chrystusa przez mękę i śmierć do nowego, chwalebnego życia w zmartwychwstaniu. Chrześcijanie od samego początku przygotowywali się do tego wydarzenia bardzo starannie, choć czas trwania tego przygotowania różnił się w zależności od epoki i regionu.  

Najwcześniejszą formą przygotowania do Wielkanocy był post, który początkowo obejmował jedynie dwa dni – Wielki Piątek i Wielką Sobotę. Ten 40-godzinny okres wyrzeczenia, zwany postem paschalnym, miał na celu duchowe przeżycie i godne celebrowanie Paschy Chrystusa. Z biegiem czasu post ten zaczął się wydłużać. W III wieku w Egipcie obejmował już cały tydzień poprzedzający Wielkanoc. Przełomowym momentem był Sobór Nicejski w 325 roku, który ustanowił 40-dniowy okres przygotowań. W Kościele Zachodnim w IV wieku post rozpoczynał się sześć niedziel przed Wielkanocą, czyli od pierwszej niedzieli Wielkiego Postu. Jednak ponieważ niedziele nie były dniami postnymi, faktyczny czas postu wynosił jedynie 34 dni. Aby osiągnąć pełne 40 dni umartwienia, na przełomie VI i VII wieku przesunięto początek Wielkiego Postu na Środę Popielcową.  

Wielki Post w liturgii koncentruje się wokół trzech kluczowych tematów: chrztu, pokuty i Męki Pańskiej. Już we wczesnym chrześcijaństwie ten okres był czasem intensywnych przygotowań katechumenów do chrztu, który przyjmowali w Wigilię Paschalną. Był także okresem pokuty dla grzeszników, którzy w Wielki Czwartek pojednywali się z Kościołem. W liturgii wyrażało się to przez odpowiednie czytania biblijne i modlitwy. Gdy stopniowo zanikła praktyka publicznej pokuty i katechumenatu, większy nacisk położono na rozważanie męki i śmierci Chrystusa. W XIII wieku pojawiły się kazania pasyjne, a w XVIII wieku ogromną rolę w szerzeniu pobożności pasyjnej odegrali misjonarze irlandzcy i szkoccy. To oni przyczynili się do rozwoju nabożeństw takich jak Gorzkie Żale czy Droga Krzyżowa, którą franciszkanie wprowadzili do kościołów.  

Liturgia Wielkiego Postu jest bogata teologicznie i zawiera własne formularze mszalne na każdy dzień. W przeszłości były one pomocą dla katechumenów w przygotowaniu do chrztu, a dla pokutników – wskazówką do nawrócenia i unikania grzechu. Dziś czytania i modlitwy tego okresu przypominają wszystkim wiernym o zobowiązaniach wynikających z chrztu, zachęcają do korzystania z sakramentu pokuty i do życia w zgodzie z Bożymi przykazaniami.

wAkcji24.pl | Wiara | Maria Nicińska | obraz: Ideogram| 10.03.2025