Rok 2024 nie przyniósł przełomu dla polskich mikroprzedsiębiorców. 

Według danych Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), na koniec 2023 roku w Polsce działało ponad 2,56 mln jednoosobowych działalności gospodarczych (JDG).

W 2024 roku:

• 190 tys. JDG zostało zamkniętych,
• 376 tys. JDG zostało zawieszonych.

Łącznie daje to 566 tys. firm, które przestały funkcjonować, co stanowi około 22% wszystkich JDG w Polsce. Oznacza to, że co piąta jednoosobowa działalność gospodarcza w 2024 roku albo zniknęła z rynku, albo zawiesiła działalność.

Czy większym problemem jest lawinowy wzrost likwidacji działalności, czy raczej masowe zawieszenia, które zamrażają setki tysięcy firm w niepewności?

Zamknięcie działalności to definitywny koniec firmy, a jej właściciel albo przechodzi na etat, albo szuka innych sposobów na zarobek. Zawieszenie to raczej strategia przeczekania trudnego okresu, często stosowana przez przedsiębiorców, którzy liczą na poprawę warunków gospodarczych. Jednak dla gospodarki i rynku pracy zawieszona firma nie różni się od zamkniętej – nie generuje PKB, nie zatrudnia pracowników, nie płaci podatków ani składek ZUS. 

– Uruchomienie nowej działalności gospodarczej jest trudniejsze niż jej „odwieszenie” – wyjasnia Estera Szymanowska z Agencji Informacyjnej. – Można powiedzieć, że osoby, które zlikwidowały działalnosć już straciły nadzieję, że będą w stanie na niej zarabiać. Natomiast ci, którzy zawiesili jeszcze jakąs nadzieję mają, dlatego zostawiają sobie szybką ścieżkę do jej wznowienia – mówi Szymanowska. 

Oznacza to, że w 2024 r. łącznie 565 tys. firm zniknęło z rynku, choć część z nich teoretycznie może jeszcze wrócić do działalności. Jednak doświadczenia z poprzednich lat pokazują, że wielu przedsiębiorców po zawieszeniu nigdy nie wraca do biznesu – często dlatego, że w międzyczasie znajdują inną formę zarobku, na przykład przechodzą na etat lub wyjeżdżają za granicę. Już dwa miliony Polaków pracują za granicą – według oficjalnych informacji.

Nie można mówić o fali zamknięć i zawieszeń JDG bez kontekstu ekonomicznego. Wysokie koszty pracy, drożejąca energia i inflacja to główne przyczyny, dla których małe firmy nie dają sobie rady.

Mimo że inflacja w 2024 roku była niższa niż w 2023, to nadal ograniczała siłę nabywczą konsumentów. W efekcie spadał popyt na produkty i usługi mikroprzedsiębiorców, a to oznaczało niższe dochody. Dodatkowo, podwyżki płacy minimalnej i składek ZUS szczególnie mocno uderzały w JDG, które nie mają skali, by te koszty skompensować.

Co bardziej szkodzi gospodarce – zamknięcie czy zawieszenie?

Zamknięcie działalności to nieodwracalny proces – taka firma znika z rynku, nie ma już szans na reaktywację, a jej właściciel musi znaleźć inną ścieżkę kariery.

Zawieszenie daje teoretyczną możliwość powrotu, ale dla gospodarki oznacza ten sam skutek w krótkim okresie – firma przestaje działać, nie tworzy miejsc pracy, nie rozwija rynku. Co więcej, wielu przedsiębiorców traktuje zawieszenie jako wstęp do zamknięcia.

– Zawieszenie działalności to często sposób na uniknięcie kosztów, ale w praktyce dla wielu przedsiębiorców jest tylko krokiem przed ostatecznym zamknięciem firmy – mówi Łukasz Goszczyński z kancelarii GKPG.

Najbardziej dotkniętą branżą pozostaje handel detaliczny. Mniejsze sklepy nie mogą konkurować z dużymi sieciami, które oferują niższe ceny i lepsze warunki handlowe. – Drobni sprzedawcy przegrywają, bo ich marże są coraz niższe, a klienci wybierają tańsze alternatywy – zauważa Adrian Parol, doradca restrukturyzacyjny.

Nic dziwnego, że duża część zamkniętych i zawieszonych firm to właśnie detaliści – małe sklepy osiedlowe, kioski i rodzinne biznesy, które nie wytrzymują presji kosztowej i konkurencji.

Czy prawo pomoże małym firmom?

W 2025 roku mają wejść w życie zmiany w naliczaniu składki zdrowotnej, ale eksperci nie przewidują, by miały one znaczący wpływ na poprawę sytuacji JDG. – To nie będzie rewolucja, ale drobna korekta. Jeśli rząd nie podejmie bardziej zdecydowanych działań, liczba zamykanych i zawieszanych działalności może dalej rosnąć – uważa Mariusz Zielonka, główny ekonomista Konfederacji Lewiatan.

Przedsiębiorcy potrzebują stabilnych warunków do prowadzenia działalności, tymczasem w ostatnich latach byli bombardowani zmianami podatkowymi, wahaniami inflacji i rosnącymi kosztami.

Pytanie, czy fala zamykania i zawieszania JDG wyhamuje, czy wręcz przeciwnie – nabierze tempa. Jeśli rząd nie wprowadzi realnych ułatwień dla mikroprzedsiębiorców, wiele z obecnie zawieszonych firm nigdy nie wróci do działalności, a kolejne będą znikać.

Eksperci wskazują, że szczególnie zagrożone są branże o niskich marżach – handel detaliczny, gastronomia i usługi, gdzie każdy wzrost kosztów może oznaczać konieczność likwidacji firmy.

Podsumowanie – gospodarka na krawędzi?

Choć zamknięcie działalności jest ostatecznym rozwiązaniem, masowe zawieszenia firm również są niepokojącym sygnałem. To cichy sygnał ostrzegawczy, który pokazuje, że coraz więcej przedsiębiorców nie jest w stanie prowadzić działalności w obecnych warunkach.

Jeśli polityka gospodarcza nie ulegnie zmianie, możemy spodziewać się dalszej fali zamknięć i zawieszeń w 2025 roku. Mikroprzedsiębiorcy, którzy kiedyś byli filarem polskiej gospodarki, dziś walczą o przetrwanie – i wielu z nich tej walki nie wygra.

wAkcji24.pl | Ekonomia | MOK źrodło: Centralna Ewidencja Działalności Gospodarczej, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Salon24.pl | Komentarz: Andrzej Wierny |Ilustracja: Obraz Eduard Jakob von Steinle „Four Horsemen of the Apocalypse” / KUNSTHALLE, MANNHEIM, GERMANY, Wikipedia | 9.02.2025