Produkty roślinne imitujące mięso są otrzymywane z surowców takich jak soja, rośliny strączkowe, pszenica, owies czy białka grzybów. Proces ich produkcji obejmuje szereg zaawansowanych technologii spożywczych, co budzi pytania o ich potencjalne skutki zdrowotne.

Roślinne alternatywy mięsa oferują liczne korzyści zdrowotne, takie jak:

• Niższa kaloryczność w porównaniu do mięsa.
• Mniejsza zawartość tłuszczów nasyconych.
• Większa zawartość błonnika.

Jednak niektóre produkty mogą mieć wyższą zawartość sodu i cukru oraz niższą ilość białka. Raport podkreśla, że będącym głównym źródłem witaminy B12 i żelaza w diecie są produkty zwierzęce, a tylko niektóre zamienniki mięsa są wzbogacane w te składniki.

„Tylko jedna trzecia bardziej przetworzonych roślinnych zamienników mięsa jest wzbogacona w żelazo i witaminę B12.” ( czytamy w raporcie „Rethinking Plant-Based Meat Alternatives” opracowany, przez The Food Foundation s. 5)

Najnowsze badania przeprowadzone przez University of Surrey, bazujące na danych z projektu UK Biobank, wykazały, że w grupie wegetarian regularne spożywanie wysoko przetworzonych substytutów mięsa wiązało się z 42-procentowym wzrostem ryzyka występowania depresji. Jednocześnie zaobserwowano rzadsze występowanie zespołu jelita drażliwego w tej grupie. Pomimo braku istotnych różnic w spożyciu sodu, cukrów czy nasyconych kwasów tłuszczowych, osoby spożywające te produkty charakteryzowały się wyższym ciśnieniem tętniczym oraz podwyższonym poziomem białka C-reaktywnego (CRP), czyli bardzo czułego markera stanu zapalnego. Ponadto odnotowano u nich niższy poziom apolipoproteiny A, związanej z frakcją HDL.

Roślinne alternatywy dla mięsa zdobywają coraz większą popularność na rynku spożywczym, oferując konsumentom produkty, które mają na celu zmniejszenie spożycia mięsa przy jednoczesnym zachowaniu walorów smakowych i odżywczych. Raport „Rethinking Plant-Based Meat Alternatives” opracowany przez The Food Foundation szczegółowo analizuje ten segment rynku, biorąc pod uwagę aspekty zdrowotne, środowiskowe i ekonomiczne.

„Roślinne alternatywy dla mięsa oferują możliwość ograniczenia spożycia mięsa, a rynek roślinnych zamienników mięsa rośnie w ekspresowym tempie.” (s. 4)

Raport klasyfikuje roślinne zamienniki mięsa na trzy główne kategorie:

1. Przetworzone (nowa generacja) – produkty wysoko przetworzone, których celem jest jak najwierniejsze odtworzenie smaku i tekstury mięsa (np. Beyond Meat, Quorn, Linda McCartney).
2. Przetworzone (tradycyjne) – produkty takie jak tofu, tempeh czy seitan, które mają długą historię kulinarną.
3. Mniej przetworzone (fasola i zboża) – naturalne źródła białka, takie jak soczewica, ciecierzyca czy pełne ziarna.

„Na podstawie klasyfikacji OECD podzieliliśmy roślinne alternatywy mięsa na trzy podkategorie: przetworzone (nowa generacja), przetworzone (tradycyjne) oraz mniej przetworzone (fasola i zboża).” (s. 4)

Ceny zamienników mięsa są zdecydowanie wyższe niż ceny mięsa:

„Kategoria przetworzonych (nowa generacja) zamienników mięsa jest o 73% droższa na 100 g niż kategoria mięsa.” (s. 26)

Jednak produkty takie jak fasola i zboża są znacznie tańsze i stanowią bardziej ekonomiczną alternatywę dla mięsa. 

Produkcja mięsa generuje znacznie większy ślad węglowy i zużywa więcej wody niż produkcja roślinnych alternatyw:

„Średnio, tradycyjnie przetworzone produkty roślinne mają najniższą emisję, wynoszącą 0,5 kg CO2 na kg. Średnia emisja dla kategorii mięsa była znacznie wyższa i wyniosła 38,9 kg CO2 na kg.” (s. 23)

Najmniejszy ślad węglowy mają fasola i soczewica, a najwyższy – wołowina i inne czerwone mięsa.

„Konsumpcja mięsa musi zostać ograniczona o co najmniej 20% do 2030 roku i 35% do 2050 roku, aby utrzymać zgodność z celami klimatycznymi.” (s. 7). 

W świetle danych nie jest jednak oczywiste, że zmniejszenie konsumpcji mięsa przyczyni się do poprawy zdrowia człowieka.

Większość dostępnych na rynku substytutów mięsa opiera się na jednym (lub kilku) z poniższych składników:

Białko sojowe – jedno z najczęściej stosowanych źródeł białka, zawiera komplet aminokwasów egzogennych. Może budzić kontrowersje ze względu na obecność fitoestrogenów i fakt, że często pochodzi z upraw GMO.

Białko grochu – alternatywa dla soi, bogate w białko, ale ma mniej metioniny (aminokwasu egzogennego). Zwykle dobrze tolerowane przez osoby z alergiami pokarmowymi.

Gluten pszeniczny (seitan) – wysoko białkowy składnik, nadający elastyczną strukturę. Może być problematyczny dla osób z nietolerancją glutenu lub celiakią.

Białko grzybowe (mykoproteina, np. Quorn) – uznawane za wartościowe źródło białka, choć u niektórych osób może wywoływać reakcje alergiczne.

Rośliny strączkowe (np. ciecierzyca, soczewica) – mniej przetworzone alternatywy, bogate w błonnik, witaminy i minerały.

🔴 Metyloceluloza (E461) – stosowana jako zagęstnik i emulgator, poprawia teksturę roślinnych burgerów i kiełbasek. Nie jest trawiona przez organizm, ale może powodować dolegliwości trawienne (wzdęcia, biegunki).

🔴 Nadmiar soli – wiele roślinnych zamienników zawiera bardzo duże ilości sodu, co może zwiększać ryzyko nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych. Dla porównania:

• Tradycyjny burger wołowy (100 g) – ok. 80 mg sodu
• Roślinny burger (100 g) – nawet 400-600 mg sodu

🔴 Oleje rafinowane (np. olej rzepakowy, słonecznikowy, kokosowy) – stosowane do poprawy konsystencji i soczystości produktów. Nadmiar tłuszczów nasyconych (np. z oleju kokosowego) może podnosić poziom złego cholesterolu LDL.

🔴 Aromaty i wzmacniacze smaku (np. ekstrakt drożdżowy, glutaminian sodu) – poprawiają walory smakowe, ale mogą być problematyczne dla osób wrażliwych na glutaminiany.

🔴 Barwniki i konserwanty (np. karmel amoniakalny, azotany) – stosowane do nadania koloru i przedłużenia trwałości. Niektóre badania sugerują, że mogą mieć działanie prozapalne.

Z katolickiego punktu widzenia kluczowe jest zachowanie umiaru i dbałość o zdrowie, które jest darem od Boga. Kościół katolicki nie sprzeciwia się rezygnacji z mięsa na rzecz diet roślinnych, pod warunkiem, że nie prowadzi to do niedoborów żywieniowych czy negatywnych skutków zdrowotnych.

Posty katolickie zachęcają do czasowej rezygnacji z mięsa, co może być okazją do refleksji nad spożyciem substytutów mięsnych. Jednak wybór ten powinien być podyktowany świadomą decyzją i znajomością składu tych produktów. Wysoko przetworzone zamienniki mogą być mniej korzystne dla zdrowia niż proste, naturalne potrawy roślinne.

wAkcji24.pl |Ekologia |  AMN, żródło: wGospodarce  , Foodfoundation.org.uk | Ilustracja: Ideogram | 28.02.2025